پل قلعه تاسیان (پل قالاتاسیان) در مسیر جاده پیرانشهر به سردشت و در مسیر فرعی روستای ببی آوا به سپیدار قرار گرفته است. این پل در شهرستان سردشت بر سر راه قدیمی سیرآباد به مهاباد در قسمت شمالی رودخانه زاب کوچک ساخته شده است. تاریخ ساخت پل احتمالاً مربوط به دوران قبل از اسلام برمی گردد. احتمالا این پل در اواسط قرن سیزدهم هجری و به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف الدین برهان بنا شده باشد و به گفته ای به پل مولانا نیز شهرت دارد. این پل در مسیر کاروانهای تجاری و نظامی قرار داشته که اکثر جنگ های نظامی منطقه از طریق این پل صورت گرفته و بخصوص در دوره عزیز خان مکری اهمیت ویژه ای در ارتباط بین غرب و شمال کشور داشته است. پل قلاتاسیان رویدادهای گوناگون تاریخی ازجمله تهاجم روس ها به خاک ایران و عبور ارتش امپراتور عثمانی را در حیات خود تجربه کرده است.
ویژگیهای پل
طول پل ۵۵ متر و عرض آن در قسمت پایین ۱۰ متر و در قسمت بالا ۴/۵ متر و ارتفاع آن ۱۰ متر می باشد، ارتفاع آن تا کف دهانه تقریباً ۱۵ متر است. وجود صخره های طبیعی و صخره ای بودن بستر رودخانه مانع از انجام عملیات پی سازی در این پل شده است و پایه ها را بدون پی سازی مستقیم روی صخره ها سوار کرده اند. طول پل تقریباً شمالی ـ جنوبی است و دارای ۵ پایه است که به جز یکی از پایه ها که از لاشه سنگ و ملات ساروج است بقیه ستونها توسط سنگ های طبیعی رودخانه تشکیل شده اند. سطح گذر پل جدیدا از آهن و چوب ساخته شده است و تعویض مصالح و ملات بکار رفته در پل با سیمان از جمله تغییرات ایجاد شده می باشد. با اینکه قدمت اصلی پل به دوره ساسانی نسبت داده شده اما بنای فعلی هیچ یک از ویژگی های معماری ساسانی را ندارد و سنگ چینی آن گواه از معماری قاجاریه می باشد. ساختمان اولیه پل مربوط به دوره ساسانی می باشد و با مصالح بوم آورد سنگ و ملات ساروج و تکنیک طاق و قوس اجرا شده بود ولی در اثر سیلاب رودخانه از بین رفته و در اواسط قرن سیزدهم (قاجار) هجری به دستور شیخ مولانا از مریدان شیخ یوسف الدین برهان تجدید بنا شده است. نکته هوشمندانه در ساخت این پل انتخاب مکان مناسب برای محل قرارگیری پل توسط معمار آن می باشد. در این مکان سنگ های طرفین پل که از شیب تند کوهستانی و آخرین دامنه آن است به حداقل ممکن رسیده و این باعث کاهش طول پل و کاهش دهانه ها و قرار گرفتن پایه ها در دل صخره های طبیعی شده است. نکته قابل توجه در ساخت این پل تغییر نکردن عرض رود خانه در طول زمان، به دلیل صخره ای بودن محل می باشد که هنوز آب از زیر آن عبور می کند. این پل دارای ۵ پایه و۴ دهانه می باشد.
موقعیت مکانی
پل قلاتاسیان در استان آذربایجان غربی، شهرستان سردشت و بخش وزینه در مسیر جاده پیرانشهر به سردشت و در مسیر فرعی روستای ببی آوا به سپیدار واقع شده است.
منابع:
- arktourism.ir
- dana.ir
- chiawansardasht.blogfa.com
