پارک ملی ارسباران

این منطقه زیبای كوهستانی از مناطق رویشی نادر و زیست‌ كره‌ ای ارزشمند برای گونه‌ های كمیاب جانوری است. ارسباران واقع در حاشیه جنوبی رودخانه مرزی ارس در استان آذربایجان شرقی، در سال ۱۳۵۲ حفاظت شده اعلام شد، در سال ۱۳۵۵ نیز به دلیل دربرداشتن زیست‌ بومهای گوناگون، ارزش بیولوژیك بسیار بالا و گونه‌ های گیاهی و جانوری منحصر به فرد، به عنوان ذخیره‌ گاه زیست ‌كره شناخته شد.

ارسباران بعد از سپری كردن دوره‌ های حفاظتی، قابلیت این را پیدا كرده كه بخش‌ هایی از آن به پارك ملی ارتقاء یابد و در معرض و دسترس علاقه‌ مندان طبیعت قرار گیرد.

علاوه بر آن مساحتی حدود ۲۹۰۰ كیلومتر مربع از دامنه‌ های جنگلی آن به عنوان منطقه رویشی ارسباران با جنگل‌ های نیمه‌ مرطوب نشانه‌ گذاری و تحت حفاظت است. پوشش جنگلی این رویشگاه در گذشته‌ ای نه‌ چندان دور از وسعت بیشتری برخوردار بود. وجود ۱۰۷۲ گونه علفی و ۹۷ گونه چوبی در این منطقه كوچك، نشانه تنوع زیستی گیاهی بسیار زیاد آن است و مهمترین مشخصه آن محسوب می‌شود.

رژیم بارندگی این منطقه مدیترانه‌ ای است و میانگین بارندگی آن حدود ۶۵۰  میلیمتر در سال است و رطوبت عمده منطقه از طریق ترسیب و یا باران نامرئی تامین می شود. متوسط دمای سالانه ۱۱/۶ درجه سانتیگراد می باشد.

پارک ملی ارسباران دارای تنوع گونه های گیاهی و جانوری و زیستگاه های جنگلی منحصر به فرد بوده و بیش از ۱,۰۰۰ گونه گیاهی و ۳۰۰ گونه جانوری، ۲۱۰ گونه پرنده، ۲۹ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار در منطقه وجود دارد.

گونه های شاخص جانوری:

تاکنون ۳۰۰ گونه جانوری شامل  ۲۱۰ گونه پرنده، ۲۹ گونه خزنده، ۵ گونه دوزیست، ۴۸ گونه پستاندار در این منطقه شناسایی شده است.

گونه های شاخص  جانوری پارک ملی ارسباران عبارتند از:

پستانداران: کل و بز وحشی، گراز، خرس قهوه ای، سیاه گوش، گربه وحشی، گربه جنگلی، پلنگ، روباه، شغال و گرگ

پرندگان: کبک، کبک دری، دراج، قرقاول ارسباران، عقاب طلایی، عقاب شاهی، کرکس، هما، عقاب ماهی گیر، بالابان، طرلان، بحری، لیل، لک لک سیاه و انواع پرندگان مهاجر آبزی

جانوران نادر جنگلهای ارسباران:

شایان ذکر است که مهمترین و كمیاب‌ ترین گونه جانوری شناخته شده جنگلهای ارسباران نوعی پرنده نادر به نام «سیاه خروس قفقازی» است كه این منطقه یكی از معدود زیستگاه‌ های آن به‌حساب می‌ آید. قرقاول ارسبارانی و مارال دو گونه دیگر در معرض خطر انقراض این منطقه هستند كه نسل در خطر آنها با برنامه‌ های حفاظتی احیاء و جمعیت آنها در حال حاضر آمار مطلوبی دارد.

پوشش گیاهی:

پارک ملی ارسباران دارای تنوع گونه های گیاهی و زیستگاه های جنگلی منحصر به فرد بوده و تاکنون بیش از ۱,۰۰۰ گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده است.

درخت زغال اخته به همراه گیلاس وحشی از گیاهان مهم مناطق مرطوب مدیترانه ای هستند که نفوذ گسترده آنها در این منطقه قرابت این ناحیه را با جنگلهای اروپای شرقی بیشتر نشان می دهد.

در این میان جنگل های مختلف بلوط، ممرز به همراه گونه هایی چون کیکم، سماق، زرشک، گیلاس وحشی، گوجه، انار وحشی، تمشک، سیب و گلابی وحشی و نسترن معرف مناطق جنگلی متراکم با اقلیم مرطوب و بارانی و تیپ های مختلف از گیاهان بوته ای چون گون، سیاه تلو، اورمک، انواع نعنامیان، پامچال، آلاله و گونه های متنوع گراس ها و نباتات علوفه ای معروف مناطق نیمه خشک، استپی و کمربندهای ییلاقی منطقه می باشد.

آثار تاریخی این محدوده:

وجود آثار ارزشمند تاریخی، همچون «قلعه بابك» «دژ طوماسیاش و كلیسای نارینی» در این محدوده، ‌ویژگی برجسته این پارك برای جلب گردشگر محسوب می‌شود.

کمپ های توریستی ارسباران

از جمله مکان های مناسب در جنگل های ارسباران جهت استراحت و اسکان می توان به قلعه درسی، مکیدی درسی، آینالو در کلیبر و چیچکلو در ورزقان اشاره کرد.

جنگل های ارسباران به نام های قره داغ، قراجه داغ، آرازبار، ارسبار، نیز شناخته می شود.

منابع:

دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران

aryazamyn.com

irandeserts.com