.jpg)
این قلعه تاریخی را شاید به خاطر رنگ دیواره ها و برجهای سفیدش كه با ملات آهكی سفید در قله كوهی سبزفام ساخته شده است «آغجاقالا» می گویند.
آغجاقالا بر بالای تپه‌ای تقریباً بلند بنا شده و جبهه های شمالی و شرقی و غربی آن را پرتگاههای كوهستانی مشرف به جنگل احاطه كرده است و جبهه جنوبی كه شاید یكی از دروازه های ورودی قلعه می باشد به صورت پرتگاه نبوده بلكه تپه سرازیری كم شیبی كه بر اثر گذشت ایام و فرسایش از حالت دیواره بلند به سراشیبی كم شیب تبدیل كرده است. آنچه در حال حاضر از آغجه قالا باقی مانده تعداد هشت برج مدور نیم استوانه ای و تعداد ۱۱ قطعه دیواره كلفت و عریض سنگی می باشد. تمام قسمت های داخلی و شمالی برج ها ۴ متر است. مصالح ساختمانی بكار رفته در برج ها كلاً سنگ های لاشه ای تیشه ای است و ملات دیواره و برج ها از ساروج سفید رنگی است كه بیش از همه در تركیبات آن آهك بكار رفته است.
دیواره‌های قلعه به عرض ۲ متر و ارتفاع ۳ تا ۴ متر كه قسمتی از آن باقی مانده و بخشی از آنها فرو ریخته و مصالح ساختمانی آن در چندین منطقه اطراف و جوانب قلعه پراكنده شده است.
در سمت جنوبی قلعه، تعداد ۵ برج نگهبانی در حال حاضر باقی مانده است و ۳ برج بقیه در سه گوشه قلعه ساخته شده است. تمام این برج ها و بارو های بسیار محكم و عریض در سالیان اولیه احداث به یكدیگر مربوط بوده اند و كاملاً مشخص است كه نگهبانان درروی دیوارها حركت و رفت و آمد داشتند.
آنچه از قسمت شمالی قلعه باقی مانده، بقایای درگاه و دروازه ورودی آن بوده كه از طاق های ضربی دیواره ها و عرض و طول فاصله آنها و قرینه بودن دیواره های جانبی درگاه، مشخص است. ورود به قلعه از جبهه جنوبی نیز با عبور از پلكانهای مسیر بوده كه تمامی آنها ویران شده و مقداری از آثار و مكان پلكانها بجا مانده است.
محوطه قلعه در محدوده ای به وسعت ۱۵۰ متر در ۲۰۰ متر و به مساحت كلی ۳۰۰۰ متر مربع تخمین زده شده است. ساختمان قلعه در دو قسمت اصلی از هم متمایز و جدا بنا شده است قسمت شرقی قلعه دارای چندین اطاق بوده و به آن تالار راه ارتباطی وجود داشته است.
در احداث بنا از سه نوع مصالح استفاده شده كه هركدام بیانگر دوره ای از ایام باستان و چند مرحله ای بودن ساخت قلعه می باشد. این مصالح سنگ لاشه و ملات ساروج مربوط به دوره اشكانیان، آجرهای خشتی مربوط به دوره ساسانیان و ملات گچ برای دوره اسلام به بعد، میباشد.
در داخل قلعه قبرهایی نیز دیده می شود كه تعدادی از آنها به امید یافتن آثار عتیقه توسط كاوشگر‌های غیرمجاز زیر و رو شده است و در اطراف آنها مقداری استخوان و سفال شكسته دیده می شود.
آغجا قلعه نیز یك قلعه نظامی و دفاعی نیز بوده كه به خاطر جلوگیری از هجوم دشمنان به منطقه ساخته شده است.
موقعیت مکانی قلعه:
این قلعه در ازتفاعات ورزقان و در امتداد مسیر سونگون تا طوعلی قرار دارد.
مسیردسترسی به قلعه:
این قلعه در فاصله ۵۰ كیلومتری شمال‌غربی شهر ورزقان واقع شده است. وقتی از تبریز بطرف ورزقان در حرکت هستیم به ورزقان که رسیدیم مسیر خود را بطرف معدن سونگون در پیش میگیریم وقتی به ابتدای سه راه سونگون رسیدیم، یک طرف به معدن و مسیر دیگر به خوینالی میرود که ما مسیر خوینه رود رو پیش میرویم، وقتی به این روستا رسیدیم ادامه راه را به مدت ۳۰ دقیقه میپیماییم تا به دامنه قلعه برسیم وقتی به دامنه قلعه رسیدیم تقریبا به محوطه قلعه رسیده ایم که قلعه با تابلو نیز مشخص شده و جزو نشانه های مسیر میباشد.
این قلعه تا حدودی از جاده فاصله دارد.
مسیری از پیر داوود نیز وجود دارد که باید این مسیر را با راهنما پیمود.
لازم به ذکر است که مسیر روستای خوینرود از شهرستان ورزقان، سه راه سونگون و از آنجا طی حدود ۷ کیلومتر جاده خاکی و صعب العبور میباشد.
آب و هوای منطقه:
آب و هواي ورزقان در تابستان معتدل تا گرم و در زمستان سرد و يخبندان و پربرف است. به عبارت ساده تر، به طور کلي ورزقان منطقه ای کوهستاني است و اطراف آن را کوههای آق داغ، مشکعنبر، کامتال، جوشون، جله داغ، ايری داغ، کيامکي، خاروانا و پيرسقا فرا گرفته اند. همين امر سبب شده تا كشاورزی و دامداری در اين شهرستان رونق بيشتری داشته باشد، بگونه ای كه همه ساله ورزقان در فصل تابستان شاهد حضور دامهای عشاير قره داغ است.
فاصله ورزقان با شهرهای مختلف:
فاصله مركز شهرستان ورزقان تا تبريز (مركز استان) ۷۵ كيلومتر، تا اهر ۴۵ كيلومتر تا شهر خاروانا ۶۲ كيلومتر و تا كناره هاي رودخانه ارس ۸۸ كيلومتر ميباشد.
منابع:
dumanlar.blogfa.com
abdolahzadeh.ir
varzaghan.ir
