شهر ليلان در ناحيه جنوب شرقي درياچه اروميه و در منطقه‌اي حاصل خيز و پر‌آب پديد آمده است. آب و هواي اين شهر در بيشتر ماههاي سال سرد است و تنها در اواخر فصل بهار و اوايل فصل تابستان از شدت سرماي آن کاسته مي شود. رودخانه فصلي ليلان چاي، از دامنه هاي کوه سهند سرچشمه گرفته و پس از گذشتن از شهر خراجو و تعدادي روستا، از داخل شهر ليلان عبور کرده و سپس به درياچه اروميه مي ريزد. بر روی این رودخانه پلی تاریخی بنا شده است.
موقعیت مکانی پل:
اين پل در يك كيلومتري جنوب شهر ليلان بر روي رودخانه ليلان چاي بنا گرديده است. اين پل در روزگاران گذشته راه ارتباطي همدان، كردستان و مراغه و تبريز را در برميگرفته است و اكنون به واسطه جاده جديد الاحداث مياندوآب ملكان ارتباط از اين طريق انجام مي گيرد و در حال حاضر پل ارتباطي است براي رسيدن به روستاهاي فتح الله كندي، محسن آباد (جين قره). و ورود به شهر ليلان از طريق اين پل امكان پذير مي باشد. اين رودخانه از كوهستانهاي شرقي ليلان سرچشمه و به طرف غرب جريان و در نزديكي شهر مياندوآب به رودخانه زرينه رود مي پيوندد و در نهايت به درياچه اروميه مي ريزد.
پیشینه تاریخی:
رودخانه لیلان چای برای دشت لیلان بسیار حاصلخیز و تمدن ساز در طول تاریخ بوده و هست تمدن ها و فرهنگ های بسیار کهن از دوران پیش از تاریخ در کنار این رودخانه شکل گرفت و از جمله فرهنگ ها می توان به تپه چمن و الله قلی و برخی تپه های شرقی اشاره کرد. در دوران تاریخی و دوران اسلامی نیز اهمیت این رودخانه برای دشت لیلان بسیار حاصلخیز و مساعد برای کشاورزی و بویژه باغ های آن با اهمیت است. از نظر تاریخ گذاری با توجه به اینکه در پل هیچ گونه کتیبه ای وجود ندارد خیلی مشکل به نظر می رسد اما با توجه به شیوه معماری و طاق های پل همچنین شواهد آثار منطقه لیلان که غالباً بیشتر از دوره ایلخانی نیست می توان این دیدگاه را مطرح کرد که پل مربوط به عصر ایلخانی است که راه گذر تخت سلیمان به مراغه از این راه کاروان رو قدیمی عبور می‌کرده است.
معماری پل:
پل داراي سه دهنه مي باشد. اندازه دهنه ها يكسان و جهت پل بصورت شمالي- جنوبي بوده و در قسمت شرقي سد موج شكن موج شكل بصورت مثلثي بوده و در قسمت غربي پل نيز به سه نيم دايره و بصورت پشت بند وجود دارد. مصالح بكار گرفته شده در اين پل عبارت از آجر كه در قسمتهاي طاقها و نيز بالاي پل بكار رفته و سنگهاي تراش دار كه در قسمت پايه ها و موج شكنها و پشت بندها بكار رفته است. ابعاد اين سنگها در حدود 20×30 سانتيمتر، 20×50 سانتيمتر و 6×22×22 سانتيمتر می باشند.
ارتفاع پل از جان پناه پل تا سطح رودخانه 490 سانتيمتر و ارتفاع موج شكنها 130 سانتيمتر و طول پل 24 متر مي باشد. عرض پل 650 سانتيمتر و فاصله دهانه ها از هم 440 سانتيمتر و ارتفاع طاقها 350 سانيتمتر مي باشد. پشت بندهاي نيم دايره پل 220 سانيتمتر و بصورت نيم دايره هستند طاقهاي پل بصورت جناغي و در وسط نوك بيزه طاق يك سنگ سفيد آهكي بكار رفته است. موج شكنها و پشت بندها تا همان ارتفاع 130 سانيتمتر مي باشد.
هم‌اکنون یک پل نیز در 100 متری غرب پل لیلان ساخته شده راه ارتباطی هم‌اکنون از روی آن میگذرد.
منابع:
ostan-as.gov.ir
irancities.ir
seeiran.ir
isna.ir
