شيخ سعدالدين محمود بن امين الدين عبدالکريم بن يحيي شبستري از عرفا و شعراي نامي قرن هفتم و هشتم هجري است. او در سال ۶۸۷ه. در ايام سلطنت کيخاتوخان در قصبه شبستر واقع در هشت فرسخي تبريز متولد شد و در عهد سلطان محمد خدابنده و ابوسعيد بهادرخان در شهر تبريز مرجع علما و مضلا بود.
شبستري پس از کسب دانش در تبريز به مسافرت در شهرهاي مختلف پرداخته و در سفر به مصر، شام، حجاز از علما و مشايخ اين سرزمين ها کسب دانش توحيد کرده است.
نزد شیخ بهاء الدین یعقوب تبریزی به کسب علم پرداخت و اصول تصوف و عرفان را آموخت . لاهيجي شارح گلشن راز شيخ و مرشد شبستري را امين الدين مي نويسد. خود شيخ محمود نيز در مثنوي سعادت نامه از امين الدين ياد ميکند:
شيخ و استاد من امين الدين دادي الحق جوابهاي چنين
برخي هم استاد او را بهاءالدين يعقوبي تبريزي دانسته؛ اما با استنباط از عبارت صاحب روضات الجنان ميتوان هر دوي آنها را از اساتيد وي دانست.
شیخ در شبستر وسط باغچه گلشن در جوار مزار استادش بهاالدين يعقوبي تبريزي مدفون شده است.
آثارمنظوم:
مثنوی گلشن راز
مهم‌ترین و مشهورترین اثر منظوم شبستری است که در بردارندۀ اندیشه‌های عرفانی وی می‌باشد. با وجود حجم اندکش، این کتاب یکی از یادگارهای پرارزش و بلندنام ادبیات عرفانی کهن فارسی است، که در آن بیان مفاهیم صوفیانه با شور، شوق، و روانی ویژه‌ای همراه‌گردیده است. مطابق شیوهٔ معمول عطار و مولانا، در این‌جا نیز، از حکایات و تمثیلات برای بیان و عرضهٔ مؤثر معانی عرفانی و حکمی استفاده شده است.
مثنوی گلشن راز مهم‌ترین و پرآوازه‌ترین اثر شعری اوست که حدود هزار بیت را در برگرفته‌است. این اثر تا کنون به دفعات چاپ گردیده‌است. یکی از موثق ترین نسخه‌های چاپ شده به کوشش دکتر جواد نوربخش می‌باشد که براساس ۸ نسخه خطی و ۲ نسخه چاپی معتبر تصحیح و منتشر گردیده‌است.
این کتاب، تا کنون، به زبان‌های ترکی، آلمانی، انگلیسی، و نیز اردو ترجمه شده‌است.
نخست از فکر خویشم در تحیر چه چیزاست آنکه گویندش تفکر؟
کدامین فکر ما را شرط راه است؟ چرا گه طاعت و گاهی گناه است؟
که باشم من؟ مرا از من خبر کن چه معنی دارد اندر خود سفر کن؟
سعادت نامه
مثنوی سعادت‌نامه کتابی‌ست عرفانی که بر وزن حدیقةالحقیقهٔ سنایی سروده گردیده‌است در سه هزار بیت که مشتمل بر حکایات و تمثیلات است و نیز شرح حال و اثار پنج نفر از عارفان مشهور تبریز در قرن ششم ، یک منظومه ی حکمی است و در هشت باب تنظیم گشته به یاد بهشت که داراری هشت باب است .
آثار منثور:
ترجمه منهاج العابدین
حقّ‌الیقین
مرآةالمحقّقین
شاهد (یا شاهدنامه)
آرامگاه شیخ محمود شبستری
مقبره سعدالدین محمود بن عبدالكریم بن یحیی از عرفای بزرگ ومشاهیرآذربایجان، صاحب مثنوی معروف ” گلشن راز ” در باغی موسوم به گلشن در شهر شبستر واقع شده است . در جوار مقبره شیخ محمود شبستری آرامگاه استاد او ” بهاءالدین یعقوب تبریزی ” نیز قرار دارد. این آرامگاه در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم ق.ساخته شد ولی در زمان قاجاریه توسط “حاج میرزاآغاسی ” وزیر محمد شاه تجدید عمارت گردید. در سال 1267 ق . دو قطعه سنگ نبشته مرمر با خط نستعلیق جلی برجسته روی قبرها نصب گردید . سنگ مزار شیخ محمود شبستری سال وفات او را 720 ق. (در 33 سالگی)ذكر كرده است.
در سال 1297 ق . این بنا به امر میرزا حسن خان سپهسالار پیشكار ایالت آذربایجان مرمت شد ؛ سپس در سالهای 1310 و 1340 و بالاخره در سال های اخیرمرمت گردید.
شكل و طراحي مجموعه فوق كه به سبك معماري سنتي ايراني و اسلامي است به شكل يك انگشتري است كه در محل نگين انگشتر، محل دفن شيخ محمود جاي گرفته است .
در اين مجموعه كه به صورت مجتمع فرهنگي ، هنري ساخته مي شود امكاناتي چون كلاس هاي آموزش هنرهاي كاربردي ، كتابخانه عمومي و تخصصي در زمينه ادب و عرفان اسلامي ، سالن كنفرانس ، چايخانه سنتي ، زاير سرا و ساير امكانات فرهنگي و رفاهي تعبيه شده است .
این مکان روزانه برای علاقه مندان دایر است.
دفتر نمایندگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان شبستر در مجموعه شیخ محمود شبستری فعالیت دارد.
منابع:
iran-iran-iran-iran.blogfa.com
mkakavand75.blogfa.com
shahreabi.blogfa.com
araalkt.blogfa.com
fa.wikipedia.org
shahonews.com
mycityads.ir
seeiran.ir
eatc.ir
