موزه عشايري آذربایجان شرقي در شهرستان سراب ، محملي براي آشنايي گردشگران با دشواري ها و زيبايي هاي زندگي کوچ نشيني و دستاوردهاي چندين هزار ساله عشاير کشورمان در حوزه هاي مختلف است. زندگی کوچ نشینی در ایران و از جمله آذربایجان سابقه ای کهن دارد و کوچ نشینان نقش مهمی در تاریخ سیاسی و اجتماعی این مرز وبوم داشته اند. بسیاری از دولت ها و حکومت های ایران بعد از اسلام از میان ایلات وعشایر برخاسته اند و حتی این موضوع در مورد قبل از اسلام نیز صدق می کند. حکومت سلجوقیان، غزنویان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، قاجار، افشاریه، زندیه و حکومت های بودند که قدرت اولیه خود را از تشکیلات ایلی خود گرفته اند.
در حال حاضر روند کوچ نشيني در ايران و از جمله آذربايجان چنان است که مي توان پيش بيني کرد با آخرين نسل عشاير کوچ رو در ايران مواجه هستيم. در اين ميان ، شهرسراب موقعيت ويژه اي بر سر راه تبريز- اردبيل و استان گيلان داشته و همه ساله هزاران نفر به قصد استفاده از آب هاي گرم و معدني سبلان و سرعين و طبيعت زيباي شمال کشور اين شهر را پشت سر مي گذارند. با توجه به اين شرايط و اهميت اين خطه از کشور در زمينه گذرگاه بودن براي عشاير شمال غرب ، حمام تاريخي " جلال " براي احداث موزه عشايري انتخاب شده و پس از تملک و مرمت ،عمليات تبديل به موزه اين مکان تاريخي نهايي شد.
حمام جلال که قدمت آن به دوران قاجار رسيده و به شماره ۹/۴۱۹ در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده ، با معماري ارزشمند در شهرتاريخي و فرهنگي سراب در زميني به وسعت ۶۵۰ مترمربع بنا شده است. بنای موزه متعلق به دوره قاجار بوده و در این دوره به عنوان حمام عمومی شهر مورد استفاده قرار می گرفته است. اسم حمام هم برگرفته از نام مالک آن به نام «جلال» است. حمام جلال دارای دو بخش مجزای زنانه و مردانه بوده و در هر بخش خزینه‌ای برای تجمع آب گرم تعبیه شده بود. گرمخانه مرکزی حمام هم در محل اتاق مدیریت فعلی موزه قرار دارد. این حمام تا سال ۱۳۷۲ در مالکیت بخش خصوصی بود تا اینکه در همان سال توسط شهرداری سراب تملک و جهت مرمت و تأسیس موزه عشایر در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری آذربایجان شرقی قرار گرفت.
در موزه عشايري آذربايجان نتايج تحقيقات انجام شده در مورد اعتقادات و آداب و رسوم، زبان، معيشت، مسکن، هنرها و فنون، خوراک، پوشاک، صنايع دستي که در جامعه عشايري توسط کارشناسان گردآوري شده به علاقه مندان ارائه مي شود. هر يک از اموال فرهنگي به نمايش گذاشته شده در موزه عشايري سراب با زبان بي زباني از کاربردهاي حياتي شان در زمان خود صحبت مي کنند. غرفه هاي اين موزه ، حکايت گر تلخ و شيرين هاي زندگي عشايري و مبارزه با مشکلات کوچ نشيني براي به دست آوردن زندگي بهتر است. موزه عشايري سراب از بخش هاي مختلفي تشکيل شده که غرفه " فضاي مرتع و چوپان " از جمله زيباترين و ديدني ترين آنها ست که علاقه مندان با حضور در آن از نزديک با دشواري ها و جاذبه هاي مرتع و چوپاني گله هاي بزرگ گوسفند در فرش سبز گسترده بر آن آشنا مي شوند. غرفه هاي فرآوري سنتي و بومي لبنيات و پشم از ديگر بخش هاي جذاب و تماشايي موزه عشاير سراب است که بازديدکنندگان با لحظه اي توقف در آن به دنياي شيرين زندگي سنتي عشايري و نحوه فرآوري انواع مواد لبني از قبيل کره ، ماست ، پنير و روغن زرد قدم گذاشته و حکايت هاي بزرگسالان و سالمندان از سلامت زندگي در زمان هاي نه چندان دور را به صورتي عيني تر لمس مي کنند. غرفه هاي دست بافت هاي عشايري، موسيقي، مسکن (آلاچيق)، نان پزي، اشياي اعتقادي و زيورآلات، قهوه خانه سنتي و ماکت و تابلو نوشته ها و عکس هاي مختلف از جلوه هاي فرهنگي عشايرآذربايجان از ديگر بخش هاي جالب موزه عشايري سراب است که بينندگان را با دستاوردهاي چندين هزار ساله عشاير اين خطه در حوزه هاي مختلف اقتصادي ، فرهنگي و سياسي آشنا مي سازد.
سايت اينترنتي موزه در شش زبان رايج دنيا به آدرس www.sarab.museum.com طراحي شده است.
منابع:
sahzabiyan.blogfa.com
tabrizok.blogfa.com
old.sedayesaraab.ir
fa.wikipedia.org
ordup.com/cities
farsnews.com
seeiran.ir
yjc.ir
