جمال آباد روستايى از محال آلان بر آغوش است که در ۶ کيلومترى شمال مهربان و ۲۱ کيلومترى جادهٔ تبريز - سراب قرار گرفته است. اين روستا مسجد کهنى دارد که ۶ ستون عظيم سنگى سقف چوبى آن را نگهداشته است. ستون ها در دو رديف قرار گرفته و داراى پايه و سرستون سنگى منقش هستند. دو ستون وسطى استوانه اى و چهار ستون ديگر به شکل منشور هشت وجهى می باشند. بلندى ستون ها با پايه و سرستون روى هم ۵/۳۶ متر است، بلندى پايه ها ۴۴ سانتى متر و بلندى سرستون ها ۵۱ سانتى متر است. محيط ستون هاى استوانه اى ۱۸۷ سانتى متر و محيط ستون هاى منشورى ۱۸۴ سانتى متر است، ولى پايه ها سطح اتکاء بيشترى دارد که محيط قاعدهٔ هر پايه آن ۲۶۰ سانتى متر می باشد.
طول مسجد از شمال به جنوب کشيده شده و مدخل سنگى آن در ديوار شرقى تعبيه گرديده است. طاق سردر و پايه هاى مسجد حجارى شده اند. سنگ نبشته اى در طاق جاى داده شده که آيهٔ ۱۸ سورهٔ توبه بر آن حک شده است. گل شش پر نيز بالاى نوشته ها به چشم مى خورد. بر روى هر يک از پايه هاى طاق مدخل هم دو نيم ستون مارپيچى ظريف حجارى گردیده است.
ظاهراً اين مسجد در ابتدا داراى ديوارهاى سنگى و سقف گنبدى بود که بعدها سقف و ديوارها فرو ريخته و قطعات آن پراکنده شده و يا به جاى ديگرى انتقال يافتند. جنس سنگ هاى به کار رفته در مسجد عموماً آهکى است.
در مسجد جمال آباد منبر مشبک چهار پلهٔ بسيار زيبايى گذاشته شده که از شاهکارهاى مسلم هنر چوبى اسلامى به شمار مى رود و شيوهٔ کارهاى چوبى دوره تيمورى و صفوى را بخود دارد. اگر ساخت اين منبر همزمان با بناى مسجد باشد، مى توان احتمال داد که تاريخ بناى مسجد ۹۳۶ هجرى قمرى بوده است. اگرچه مقايسه شيوهٔ حجارى ستون ها و ديگر قسمت هاى سنگى مسجد، با شيوهٔ حجارى مسجد اسنق، چنين نظر و گمانی را تأييد نمى کنند.
در مورد بانى مسجد اطلاعات مستندى در دست نيست ولى طبق اظهار اهالى روستا، گويا اين مسجد به امر امام حسن (ع) ساخته شده است.
منابع:
sarab-info.blogfa.com
bahramsattarinasab.blogfa.com
