روى رودخانه ارس، دو پل تاريخى به فاصلهاى اندک (۱۰۰ متر) از يکديگر بنا شدهاند که به نام خداآفرين مشهورند. اولى را که عده ای منسوب به سده ششم هجرى (دوره سلجوقيان) میدانند، در اصل متعلق به دوران قبل از اسلام است که در طول زمان مرمت شده است. طول آن 160 متر است (۱۲۰ متر آن متعلق به ايران و ۴۰ متر آن متعلق به جمهورى آذربايجان است) و داراى ۱۵ تاق جناقى و هلالى با ابعاد نابرابر و غيرمشابه است. علت نابرابرى تاقها ، استقرار پايه تاقها به صخره هاى طبيعى رودخانه ارس بوده است. مصالح ساختمانى اين پل ، سنگ هاى قلوه و لاشه در پايه ها و آجر در ساختمان تاق ها و ملاط آن آهک و گچ است.
پل دیگر خداآفرين در حدود ۱۲۰ متر طول دارد و داراى ده تاق است. اين پل منسوب به دوره صفوى است. مصالح ساختمانى آن سنگ تراشيده با ملاط گچ و آهک است.
پلهای خداآفرین در میان دو قسمت از سرزمین آذربایجان یعنی قره داغ و قره باغ بنا شده است . مردم دیرزمانی ارس را رودی از بهشت می نامیدند . پل های خداآفرین به تعداد دو فقره و با فاصله 100 متر از یکدیگر در نقطه باریک این رودخانه ساخته شدهاند . هر دو پل از نظر مهندسی و معماری با یکدیگر تفاوت دارند . یکی از آن ها با سنگ سفید ساخته شده و 11 دهانه دارد . بلندی آن 12 متر و طول آن 130 متر است . بنا به شدت آب، دهانه آن با یکدیگر از نظر اندازه اختلاف دارد. پایین تر از پل سنگی ، پل دیگری با آجر پخته ساخته شده است . چون رودخانه در این قسمت عریض تر است ، طول پل آجری و تعداد دهانه آن بیشتر است . همانگونه که ذکر شد، این پل 160 متر طول و 5/4 متر عرض و 15 دهانه دارد. منابع اطلاعاتی در مورد پل ها اندک است . در مورد تاریخ این پل اختلاف نظر وجود دارد. تنها یکی از نویسندگان سده 13 از احداث آنها در سده هشتم میلادی خبر می دهد (منظور پل اول است) ولی به احتمال قوی بنای اولیه این پل به دوران قدیم ایران باستان برمیگردد. پل خداآفرین از گذشه تا کنون نامهای متعددی متعددی به خود گرفته است،از مشهورترین آن نام ها میتوان به نام های: پل سیروس باعتبار نام کوروش اشاره کرد که روی این پل گذاشته شده است، بنا به عقیده پروفسور آندریو رابرت بارن استاد تاریخ یونان در دانشگاه گلاسکو بنای اولیه پل متعلق به کوروش شاه هخامنشی میباشد(که آن بنای اول از بین رفته است)، پل جلال الدین ملکشاه، پل خداآفرین، پل حسرت ( حسرت کورپوسو) که نام کنونی این پل است از نامهای دیگر آن است. تقریباً یک سوم پل قدیمی تر در سال 1828 پس ازعهد نامه ترکمن چای از قسمت متصل به دو ساحل منفجر گردید که به مرور زمان این خرابی ها بیشتر شده است و اکنون نیز در خطر نایودی کامل است! پل دومی که پایین تراز پل اولی قرار دارد و متعلق به دوره صفوی است، نیز به علت بی توجهی و عدم باز سازی در حال نابودیست!
منابع:
photos.wikimapia.org
jananlu.blogfa.com
fa.wikipedia.org
ostan-as.gov.ir
seeiran.ir
goaras.ir
arasvt.ir
vista.ir