حدود پنج كيلومتري جلفا كاروانسرايی وجود دارد كه بناي آن در زمان شاه عباس كبير با هزينه خواجه نظر ارمني از مقربان درگاه شاهي به عمل آمده، وي از ارامنه اي بود كه در زمان شاه عباس به اصفهان به اجبار كوچانده شدند و در آنجا كارش بالا گرفت و مورد عنايت شاه واقع شد ثروت و مكنت كلاني به هم رسانيد و با اجازه شاه بر روي ويرانه هاي زادگاه خود كاروانسراي بزرگي از سنگ و آجر بنا كرد تا مسافراني كه از آب ارس مي گذرند شبي را در آنجا استراحت كنند و سحر گاه راهي سوجيا يا شجاع امروزي شوند.
مشخصات بنا:
کاروانسراهای عباسی دارای پلانهای مدور - چند ضلعی – دو ایوانی – کاروانسرا با تالار ستون دار و چهار ایوانی بوده اند. اما در این بین یک سری کاروانسراها دارای پلان های متفاوت با این الگو می باشند. مانند کاروانسرای سبزه وار و نیز کاروانسرای خواجه نظر جلفا.
این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی و سه ایوان در سه طرف حیاط می باشد بنا در سه ضلع حیاط چرخیده و مصالح آن سنگ تراش و آجر میباشد. دارای پوششهای گنبدی شکل با طاق جناقی می باشد. پلان مستطیل شکل دارد از داخل راهروهایی جهت دسترسی به اتاقها وجود دارد. طول بنا دو برابر عرض آن می باشد.
تاورنيه فرانسوي اين كاروانسرا را ديده و مي نويسد :
خواجه نظر يكي از ارامنه معتبري بود كه از جلفا خارج شد و چون در تجارت ترقي كرد و نزد شاه عباس كبير و جانشين او شاه صفي اعتبارات حاصل نمود ، او را كلانتر ملت ارامنه كردند و به افتخار وطن اصلي خود جلفا 2 كاروانسراي بزرگ در آنجا بنا كرد كه هنوز در طرفين رودخانه باقي هستند 1001000 اكو در آنجا خرج كرد ، اما اين دو بناي عالي به واسطه فوت باني ناتمام ماندند .
جيمز كاروي نيز اين بناي تاريخي را ديده و ياد مي كند :
در اين نكته كاروانسراي بزرگي به واسطه يكي از ارامنه به نام كوجيا نظر (خواجه‌نظر) با هزينه گزافي بنا شده كه متاسفانه رو به خرابي مي رود و كس نيست كه به تعمير آن اقدام كند و فقط چند تن ارمني در آن سكونت دارند.
عبدالعلي كارنگ مي نويسد :
ويرانه كاروانسراي خواجه نظر ارمني معروف به شاه عباسي واقع در ساحل رود ارس قرار دارد كه اين كاروانسرا به نام كاروانسراي جلفا معروف است .
موقعیت مکانی بنا:
آذربایجان شرقی، جلفا، کرانه جنوبی رودخانه ارس در نوار مرزی ایران و جمهوری خودمختار آذربایجان، در کنار پل ضیاء الملک
آب و هوای منطقه:
از نظر اقلیمی این منطقه نیمه خشک و سرد میباشد.
بهترین زمان سفر به این منطقه:
بهار تا اوایل پاییز
نزدیکترین مکان های تاریخی به این کاروانسرا:
کلیسای چوپان در یک کیلومتری غرب کارونسرای خواجه نظر٬ پل ضیا الملک که حدود 6 کیلومتری غرب جلفا در کنار پاسگاه مرزی عباسی و کلیسای سنت استپانوس و کلیسای مریم مقدس جلفا در ۱۷ و ۱۹ کیلومتری کاروانسرای خواجه نظر قرار دارند.
کلیسای سنت استپانوس جلفا
نکات امنیتی منطقه مرزی:
اگر در مسیر رود ارس مسافرت می‌کنید، توجه داشته باشید که برای گرفتن عکس یادگاری با این رود پر پیچ و خم نباید خودرو خود را متوقف کرده و پیاده شوید، اینجا منطقه‌ای مرزی است و شما اجازه توقف یا عکسبرداری ندارید. برای حفظ آرامش سفرتان هم که شده به این نکته دقت کنید.
منابع:
- گردآوری و عکس ها از تیم تریپ یار
- irandeserts.com
- fa.wikipedia.org
- paymanonline.com
- ostan-as.gov.ir
- tabriz.ir
- goaras.ir
