در جای جای کوهستان قره داغ از غرب تا شرق آن گنجینه های بسیاری برای ما به امانت رسیده است و بسیاری از آنها هنوز ناشناخته مانده اند. از جمله آنها قلعه شیربیت و کتیبه اورارتویی شوشا (شیشه) در سینه کوههای شمال شرق اهر است.
قلعه شیربیت
در شمال روستای شیربیت قلعه ای به همین نام وجود دارد. اگر هوا مه آلود باشد از داخل روستا نیز قلعه دیده نمیشود. فضای سبز تپه ها و سنگ های سترگ و گل سنگ ها همه و همه جاذبه های مسیر قلعه هستند. در قسمت شمال شرق قلعه محل دیواره ها و آوارهای قدیمی دیده می شوند. در جنوب غربی آن و در فاصله چند کیلومتری قلعه دیگری به نام « آق قالا » که شاید پیش قراول همین قلعه باشد، هنوز پابرجاست. احتمالا این قلعه در هزاره دوم قبل از میلاد و در دوره اشکانی مورد استفاده قرار می گرفته است.
در حد فاصل قلعه شیربیت و روستای شیربیت قطعه سنگی بزرگ متمایل به مجسمه شیر و تقریباً مانند شیرسنگی همدان وجود دارد. به نقل از یکی از اهالی نام این روستا برگرفته از همین سنگ شیرمانند می باشد. اهالی روستا معتقدند این سنگ بُت یک شیر بوده و نماد قدرت این قلعه که شیربُت نام داشته و بعداً نام روستا نیز شیربت نهاده شده ولی به مرور زمان شیربت به شیربیت تغییر یافته است.
کتیبه
برای دیدن کتیبه باید به طرف صاندوق داشی و گلین داشی در اطراف روستای شیشه (شیرشه) برویم. نزدیک ترین مسیر راه خاکی است که اگر بارندگی و گلی بودن راه مانع رفتن شود، به ناچار باید از داخل روستای شیشه عبور کنیم. تمام مسیر برای رسیدن به صاندوق داشی صخره ای است و حتی کوره راهی هم وجود ندارد. این کوه از شمال علم گدیگی طرف آلاصندل شروع و تا طرف جنوب در بولان کشیده شده است. (بولان در قدیم نام روستا بوده که فعلاً آثار خرابی های آن به صورت جرئی باقی مانده است.)
کتیبه در شرق محل مشهور به بویوک قلعه واقع است و از معماری آن اثر چندانی باقی نمانده و تنها قسمت هایی از دیوار در سمت چپ قلعه باقی است که حاکی از کاربرد مصالح سنگ لاشه و تراشیده می باشد که به صورت خشک چین بنا گردیده است.
در بررسیهای باستانشناسی در شهریور سال 1377 در ارتفاعات روستای شیشه، کتیبه ای صخره ای از نوع طاقچه ای به خط میخی و زبان اورارتی را کشف کردند. بدین ترتیب سند ارزشمند دیگری به اسناد دوره تاریخی اورارتی در آذربایجان افزوده شد. تاریخچه کتیبه با توجه به متن باقی مانده مربوط به زمان آرگیشتی دوم بوده ولی سفال های زیادی در محوطه به چشم می خورد که به رنگ قرمز و نخودی و خاکستری و لعابی پوشش بیرونی هستند.
از شمال شرق روستا گرفته تا جنوب غرب آن که منطقه وسیعی است و همچنین قسمتی در بالای قلعه محل آبادی و قبرستان به چشم می خورد که مشخص می کند یا عظمت این قلعه خیلی زیاد بوده و یا این که در چندین دوره این قلعه مسکونی بوده است. در میان آن همه کوه و سنگ «صاندوق داشی» (کتیبه) نمایان است.
گلین داشی
در سمت جنوب کتیبه دو قطعه سنگ به شکل هرم وجود دارد که یکی دارای سر و صورت و دیگری بدون سر است. در محل به این سنگ های آدم نما گلین داشی می گویند. اهالی در افسانه ای می گویند که این گلین داشی عروسی بوده که مورد نفرین واقع شده و به سنگ تبدیل شده است. اما این سنگ توسط ویرانگران میراث فرهنگی به زمین انداخته شده است.
در امتداد قله ها و قلعه ها به طرف جنوب محلی به نام شاه یوردی وجود دارد که در آنجا نیز سنگی به نام «بویون دوروخ داشی» و «سققَل توتان» به شکل دو مجسمه شبیه انسان و دارای ریش بلند واقع است. دوباره در شرق قلعه و در حد فاصل شاه یوردی و «سققل توتان» و همچنین روبروی گلین داشی یک سنگ بزرگ دیگر مشهور به «قالاخ داشی» وجود دارد. در قسمت پایین گلین داشی به طرف روستا « آیی کوهولی » قرار دارد. در شاه یوردی همچنین چشمه ای به نام « چاناخ بولاغی » که در سنگی به شکل چاناخ (کشکول) کنده شده و پر از آب است و زیبایی خاص خود را دارد.
موقعیت مکانی
برای رسیدن به قلعه شیربیت و کتیبه روستای شیشه باید از اهر به سمت کلیبر راهی شده و وارد مسیر ورگهان شویم. بعد از روستاهای کوسالار، و باباجان به روستای کنار جاده ای شیربیت میرسیم که از اهر ۲۸ کیلومتر فاصله دارد. این روستا از شرق با روستای کیناب و بولان و از غرب با سیه دولان و از شمال و جنوب با شیشه و گلیزه مشاع می باشد.
منابع:
- ghahramani-ismael.blogfa.com
- peyman28.blogfa.com
- noormags.ir
