کندوان یکی از سه روستای صخره ای جهان است که موجب جذابیت بی‌نظیر آن شده است. معماری طبیعی روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی آن یک استثناء در دنیا به حساب می‌آید. چرا که دیگر در دو منطقه صخره ای کاپادوکیه ترکیه (که زمانی جزو امپراطوری هخامنشی بود) و داکوتای آمریکا کسی زندگی نمی‌کند.
این روستا دارای جاذبه های گردشگری فراوانی است که به دلیل شکل خانه های آن که به مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده اند، معروف است.
روستاي صخره اي كندوان از نوادر دوران است. بسياري بر اين باورند كه تاريخ شكل گيري اين روستا به بيش از شش هزار سال پيش بازميگردد و همين امر به جهت باستاني بر اهميت اين روستا افزوده است. گذري در اطراف روستا نيز بيانگر همين قدمت است و حتي در برخي قسمت ها مشخص است كه مردم در دوره هاي زماني مختلف محل زندگي خود را تغيير داده اند و به سمت ديگري از كوه حركت كرده اند. هنگامي كه به كندوان قدم مي گذاري، مينياتوري از طبيعت و تاريخ در كنار يكديگرند. آبگرم هاي معدني كه ساليان سال است از دل زمين مي‌جوشند و به بركت آب فراوان و بارندگي هاي منطقه آذربايجان، دوام و بقا داشته اند.
حداقل مي دانيم كه اين مردمان حداقل از شش هزار سال پيش اين گونه زيسته اند. در بستري از آب و رويش، در زمستان هايي سرد، با بهاري پرشكوفه و در هوايي پر از اكسيژن ناب و در ميان صخره هايي كه شايد نمي توان قدمتي براي آن نام نهاد و در طول تاريخ اين صخره هاي سخت در برابر استواري و صبوري اين مردم نرم گشته اند و كوه سينه گشوده و مأمن اين مردمان شده است.
در مجاورت روستا، زمین های حاصلخیز و باغات روستا قرار دارد. زنبور داری در این منطقه همچون اکثر مناطق آذربایجان رونق دارد و عسل کندوان معروف است.
خانه هايي با درهايي گشوده به وسعت مهرباني با قدمتي به بعد زمان، نه آهني و نه آجري. هر چه هست عطيه طبيعت است در ميان كوه هاي سربه فلك كشيده و استواري صخره ها بر دامن سهند، رودخانه، كوهستان و رنگين كمان.
وجود گردشگر، اقتصاد زندگي آنها را نيز تحت تاثير قرار داده است. وقتي گردشگر مي‌آيد کندوان جان تازه یافته به جوش و خروش میافتد. این منطقه در طول بهار و تابستان و حتی سرمای پاییز نیز دامان با صفا و باطراوت خود را برای پذیرایی ازگردشگران می گسترد. اهالی کندوان صنايع دستي خود را که با ظرافت نقش زده اند میفروشند و محصولات محلی خود را به مشتریان عرضه میکنند.
علاوه بر خانه هاي جالب توجه آنچه اين روستا را معروف و مشهور ساخته است وجود آب معدني گوارايي است كه در كنار رودخانه و ساحل چپ آن از دل يك تپه خارج مي شود و براي امراض كليوي مفيد است.
در حقیقت آنچه به کندوان هویت باستانی و تاریخی داده است، وجود ۱۱۷ خانواده و منزل مسکونی درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره هاست. وجه تسمیه کندوان به خاطر خانه های کندوئی شکلی می باشد که در دل صخره های کرانی کله قندی شکل تعبیه شده است و از خصوصیات این خانه هاست که هوای داخل آن در زمستان گرم و مطبوع و در تابستان خنک می باشد. درباره اوضاع معماری سنتی کندوان تعدادی از محققان و جغرافی دانان اعتقاد دارند که کندوان در ایران نظیری ندارد و نوع معماری آن از نوع معماری صخره ای است و چنین تعریف می کنند که معماری صخره ای، از نظر بازسازی بسیار پراهمیت تر از معماری معمولی است.
با افتتاح هتل بین المللی صخره ای لاله کندوان در اسفند ماه سال 1385 در روستای کندوان، این روستا پذیرایی مناسبی نیز برای گردشگران تدارک دید.
خصوصیات معماری طبیعی - بومی روستای کندوان
معماری بومی روستای کندوان معماری صخره ای میباشد، این روستا به سبب ویژگی معماری طبیعی صخره‌ای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
در نظر اوّلي كه به روستا انداخته مي شود يك سري مخروطهاي نوك تيز ديده مي شود كه در سطوح غير منظم آنها سوراخهايي وجود دارد. اين مخروطها، در كنار هم بطور متراكم يا جداجدا ناگهان از دامن كوهي بلند سر برآورده و در سراشيبي تند كوه به صورت پله پله بالا رفته‌اند.
مخروطها در مراحل اوليه زمين‌شناسي كه هنوز پوستة زمين سخت نشده بود و نیز در اثر جابجايي كوهها و فشارهاي حاصله از اين‌جابجايي ها، به دليل نرم بودن خميره آنها، به صورت متبلور از محيط همجوار خود جدا شده و فرم گرفته اند و بعدها در اثر سائيدگي به صورت فعلي در آمده اند.
بلندي اين تپه هاي مخروطي و هرمي شكل بيش از شصت متر مي‌باشد. تشكيلات جنس طبقات روي آبرفت قديمي واقع شده و رودخانه كندوان بيش از ده متر از آن را حفر كرده و پائين برده است.
در طي قرنهاي گذشته حفره هايي در داخل اين مخروطها بوجود آمده است كه يا بر اثر وجود حبابهاي هوا در مواد مذاب آتشفشاني بوده و يا بشر با استفاده از ابزارهاي خود آنها را پديد آورده است. در درون هر مخروط مي توان اطاقهايي را ديد كه به عنوان فضاهاي نشيمن و آشپزخانه و حتي انبار و طويلة حيوانات مورد استفاده قرار مي گيرد. غير از اطاقهاي نشيمن روستائيان دو مسجد با ستون سنگي از جنس طبقات لاهار و بيش از صدها آغل در دل مخروطها كنده شده است. در درون هر مخروطي بين دو تا چهار طبقه مسكن ساخته شده است و كوچه هاي روستا در حقيقت همان شيارهاي ناشي از جريان تخريبي آبهاست.
تپه های مخروطی و هرمی شکل بیش از چهل متر ارتفاع دارند که درون هر مخروط، بین دو تا چهار طبقه خانه ساخته شده است. در اصطلاح محلی به این خانه‌ها «گیران» یا «کران» گفته می شود. جنس مخروط ها از نوع اینمبریت و لاهار است که در اثر مخلوط شدن مواد آتشفشانی سهند با گل و لای حاصله از باران سیل آسا بوجود آمده اند.
از دهانه آتشفشان سهند و دیگر کوه های آتشفشانی طی هزاران سال مواد مذاب بیرون می جهیده است. این گدازه ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته و به تدریج بر روی آنها پوسته ای از سنگ توف با مقاومت های مختلف ایجاد گردیده است. توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی بوسیله باد و باران و برف در طی هزاران سال متعادی شکل گرفته و به فرم کران در آمده است. به تدریج قسمت های کمتر سخت کران ها ریخته و قسمت های سخت تر باقی مانده و وضعیت کنونی را که بیشتر به معجزه طبیعی شباهت دارد ایجاد نموده است. باد و باران مفرط به خصوص در کران های ناحیه ورودی روستا بیشتر مؤثر بوده و صدمه زیادی به آنها وارد آورده است در صورتی که در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه های مرتفع کران ها بلندتر و سالم تر باقی مانده است.
روستاییان کندوان در داخل این توده ها برای خود و خانواده شان، خانه مسکونی، آغل، انبار و کارگاه ساخته اند. این روستا دارای مسجد، حمام، مدرسه و آسیا می باشد. به دلیل شکل مخروطی خاص، اغلب کران ها دارای طبقات مختلف، از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند. بررسی مربوط به تیپولوژی خانه های صخره ای کندوان نشان می دهد که کران ها عموماً دارای دو طبقه بوده و در بعضی موارد سه و حتی چهار طبقه هستند که براساس فرایند پیروی اجباری از طبیعت و فرم ایجاد شده اند. ارتباط طبقات بالایی کران ها با خارج از طریق پلکان های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تأمین شده است. طبقه همکف اکثراً اصطبل بوده و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونت گاه استفاده می شده است. در بعضی موارد از طبقه چهارم به عنوان انبار نیز استفاده شده است. بیشتر آشپزخانه ها در خانه های کندوان به علت نبودن دودکش و فضای کافی در محوطه داخلی خانه‌ها و برای پرهیز از دود تنور، بیرون کندوها و در دامنه های کوه ساخته شده اند.
به دلیل قطر و ضخامت زیاد کران ها، ایجاد نورگیر در طبقات پایین کار بسیار مشکلی است، بدین مناسبت نورگیرها اغلب در طبقات بالا واقع شده اند. از خصوصیات بارز خانه های صخره‌ای کندوان این است که هوای داخل آنها در زمستان گرم و تابستان خنک است و این درجه حرارت در هر زمان به عکس درجه حرارتی است که بیرون از خانه ها و در دهکده در فصل زمستان یا تابستان جریان دارد.
كران هاي مخروطي شكل و دوك مانند دامنه كوه هاي سهند در روستاي کندوان هنوز پس از گذشت ساليان دراز شاهد زندگي طبيعي و روزمره آدم هاست. اين روستاي اعجاب انگيز اكنون پذيراي متخصصاني است که قصد دارند با مطالعات خود به مجهولات بي شمار نهفته در اين روستا پاسخ گويند.
كران هاي مخروطي شكل و دوك مانند دامنه كوه هاي سهند كه يكي از بهترين مناظر طبيعي سرزمين ايران را به تصوير مي آورد، روستاي كندوان را در دل خود جاي داده است. كندوان با اشكال و بافت هاي معماري باستاني از جمله نمونه هاي منحصر به فرد بناهاي صخره اي در جهان است كه در نزديكي شهر تبريز و در دامنه كوه هاي زيباي سهند واقع شده است و هنوز پس از گذشت ساليان دراز زندگي طبيعي در آن جريان دارد. اين روستاي اعجاب انگيز اكنون پذيراي متخصصين در 25 رشته تخصصي شده تا با بررسي و مطالعات خود به مجهولات بي شمار نهفته در جاي جاي اين روستا پاسخ گويد.
سوغات كندوان
بعلت موقعیت اقلیمی خاص این روستا، ره آورد آن انواع گیاهان کوهی بومی، خشکبار، آب معدنی و عسل میباشد.
چاپ باتيک به عنوان هنر منحصر به فرد منطقه اسکو شناخته میشود که در قالب شال و روسری و... عرضه میشود.
هنگامي كه از عسل سخن مي گوييم ناخودآگاه موضوع سوغات در ذهن مان نقش مي بندد. يكي از مهم ترين سوغات هاي كندوان همين عسل است، حتي در مسير نيز وقتي به سمت روستاي كندوان حركت مي كنيد، مي توانيد كندوهاي عسل را مشاهده كنيد. گیاهان کوهی منطقه که در بهار و تابستان از کوههای منطقه توسط روستاییان جمع آوری میشود همیشه آماده عرضه در بازار محلی کندوان میباشند.
خشكبار نيز سوغات سنتي آذربايجان است و به بركت آب و هواي مناسب در سراسر منطقه آذربايجان مشاهده مي شود. اگر فصل تابستان باشد مطمئن باشيد با انواع ميوه هاي تازه مانند زردآلو، آلبالو و... به استقبال شما مي آيند و اگر هم فصل پاييز، زمستان يا بهار باشد و درختان بي بار باشند، آنگاه انواع قيسي، آلو، گردو و گاهي اوقات بادام و فندق در سراسر اين منطقه يافت مي‌شود.
انواع بافته ها از جمله بافته هاي داري مانند قالي و گليم و ورني، نيز كه بيشتر دسترنج زنان اين سرزمين است در كندوان نيز يافت مي شود و در جاي جاي روستا عرضه مي شود.
هر چند كه آب كندوان را نمي توان جايي ارمغان برد، اما چشمه هاي آب طبيعي كندوان نيز از جمله منابع خاص اين منطقه است و براي مداواي بسياري از بيماري هاي كليوي آب آن مفيد است.
چرا باید از این مکان بازدید کرد؟
این روستا از لحاظ معماری کاملا طبیعی است و دست بشر در نقش و نگار آن دخالت چندان ندارد. زیبایی معماری طبیعی کندوان در دل طبیعت کوهستانی منطقه ، آب و هوای پاک و فرح بخش کوهستان زیبا و سر سبز، در کنار رودی پرآب و خروشان دل هر گردشگری را بسوی خود میکشد. زندگی روستایی در این منطقه جریان دارد، از غازها و اردک های شناور در آب رودخانه گرفته تا درختانی که بر منطقه سایه افکنده اند.
ویژگی منحصر بفرد کندوان:
روستای کندوان جزو سه روستای صخره ای جهان است که طبیعت آنها را شکل داده است. اهمیت کندوان بیش از دو روستای دیگر همتای خود در جهان است. زیرا کندوان هنوز مکان زندگی و اسکان مردمی است که هزاره های متمادی در آغوش خود جای داده است اما دو همتای دیگرش که در کاپادوکیه ترکیه و دیگری در داکوتای آمریکاست قرنهاست که خالی از سکنه هستند و مکانی برای بازدید گردشگران میباشند.
علاوه بر خانه هاي جالب توجه آنچه اين روستا را معروف و مشهور ساخته است وجود آب معدني گوارايي است كه در كنار رودخانه و ساحل چپ آن از دل يك تپه خارج مي شود و براي امراض كليوي مفيد است.
چه فعالیتهایی میتوان در کندوان انجام داد؟
از آب و هوای دل انگیز آن زیر سایه درختان و کنار رود خروشانش کنار خانواده و دوستان لذت می برید. کوهنوردی در کوههای سرسبز آن نیز حال و هوای دیگری دارد. بازدید از خانه های کندوان که در قالب فروشگاه پذیرای شما هستند. امکانات رفاهی تفریحی که اهالی روستا برای گردشگران در لب رودخانه و زیر درختان در مقابل منظره صخره ای روستا فراهم کرده اند پذیرای شما برای صرف غذا، چای و... میباشند. اسب سواری نیز دایر می باشد. خرید و گردش در بازار کندوان که محل عرضه محصولات و فرآورده های منطقه میباشد نیز حال و هوای خاطره انگیزی دارد.
امکانات رفاهی تفریحی کندوان:
هتل صخره ای کندوان، امکانات رفاهی و اقامتی خوبی برای گردشگران فراهم کرده است.
البته میتوانید خانه های صخره ای اهالی روستا را با شبی 50 الی 150 هزار تومان اجاره کنید. اگر هوا مساعد باشد میتوانید در کنار رودخانه نیز چادر بزنید.
آب و هوای کندوان:
این منطقه بدلیل کوهستانی بودن در تابستان خنک و مطبوع بوده ولی پاییز و زمستان آن سرد است.
بهترین زمان بازدید:
از بهار تا اوایل مهر
موقعیت مکانی کندوان:
کندوان یکی از روستاهای استان آذربایجانشرقی است که دردهستان سهند بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده است.
مسیر دسترسی از تبریز به روستای کندوان:
جهت عزیمت به روستای کندوان کافی است از شهر تبریز به سمت اسکو حرکت نمایید و پس از ادامه مسیر از شهر اسکو به سمت جنوب و گذشتن از شهر "اسفنجان" و روستای "کهنمو" به این روستا میرسید. فاصله تبریز-اسکو حدود 30 کیلومتر و اسکو-کندوان حدود 18 کیلومتر است.
توجه: به دلیل کوهستانی بودن مسیر کندوان احتمال یخ زدگی مسیر در طول شب در فصول سرد سال هست. لطفا در طول مسیر حتما با سرعت مطمئنه رانندگی کنید.
اقلیم و آب و هوا
اسكو منطقه اي ييلاقي با تپه ماهورهايي از بقاياي آتشفشانهاي سهند در دورانهاي پيشين مي باشد. كنارهاي درياچه اروميه در غرب مسطح و جلگه اي و هرقدر از غرب به شرق پيش رويم ارتفاع زمين بيشتر شده تا به قله هاي سهند كه پيوسته پوشيده از برف مي باشد مي رسيم. بنابراين اسكو به مناسبت واقع شدن در مسير كوهپايه هاي سهند و برودت آن از يكطرف و بخارات و رطوبت درياچه اروميه از سوي ديگر داراي يكنوع آب و هواي ملايم و مرطوب مي باشد. اگر بخش مركزي شهرستان اسكو را مبداء قرار دهيم هر قدر بطرف مغرب (درياچه اروميه) پيش رويم زمين سرازير و هوا گرمتر و هر قدر بطرف مشرق كوههاي سهند رويم زمين سربالايي و هوا خنكتر و سردتر مي‌گردد. كوهستان سهند پس از سبلان يكي از بزرگترين و مهمترين برجستگيهاي آذربايجان شرقي و از معروفترين كوههاي آتشفشاني خاموش ايران است كه در 50 كيلومتري جنوب تبريز قرار دارد و سلطان داغي در شمال كوهستان سهند و در بخش مركزي شهرستان اسكو واقع شده است. اين كوه بعد از قله جام داغي سهند و در بخش مركزي شهرستان اسكو واقع شده است. اين شهر به مانند ساير شهرهاي آذربايجان داراي تابستان كوتاه و ملايم و زمستانهاي سرد و طولاني مي باشد. بارندگي آن بيشتر در فصول سرد سال بوده و تابستانهاي آن خشك و گاهي با بارندگيهاي رگباري مي باشد.
منابع:
jaddeh.persianblog.ir
garnafa.blogfa.com
fa.wikipedia.org
ostan-as.gov.ir
aryazamyn.com
seeiran.ir
tabriz.ir
تجربیات شخصی
جاذبه‌های گردشگری شهر اسکو
هتل های شهر اسکو
توجه. توجه از همه بدتر که در ورودی روستا که ورودیه میگیرند چند پسر ایستاده اند که به شما پیشنهاد می دهند که لیدر رایگان باشند برای معرفی روستاشون .مسافر رابه چند تا خونه می برند که همه فقط فروشگاه هستند و بعد شما را به یک مغازه میبرند و همه چیز را به قیمت بالاتر از جاهای دیگر روستای خودشان به شما میفروشند .در ضمن همه محصولات روستا در همان جاده در مسیر رفت و برگشت ۲۰ درصد ارزان تر است .حتما اول قیمت بگیرید چه بسا در خشکبار فروشی های شهر خودتان از همه ی آنها ارزان تر باشد
