میلان از روستاهای تاریخی و قدیمی استان آذربایجان شرقی است که در ۲۰ کیلومتری تبریز و در نزدیکی شهر اسکو قرار دارد. میلان سابقا روستای مستقلی از توابع شهرستان اسکو بود، اما اکنون جزو محلات شمالی اسکو محسوب می شود. اسکو از آباد ترین شهرهای های نزدیک به تبریز است. اسکو از شمال به تبریز، از جنوب به آذرشهر، از غرب به دهستان ممقان و ایلخچی و ساحل شرقی دریاچه ارومیه و از شرق به روستاهای حومه تبریز محدود می شود.
روستای میلان برخلاف دیگر روستاهای ایران که با مهاجرت ساکنان به شهرها مواجه شده اند، دچار مهاجرت نشده و حتی بر جمعیت آن افزوده شده است. ساخت و ساز فراوانی در بافت های این روستا صورت گرفته است و حتی آپارتمان های چندین طبقه در این روستا به چشم می خورد. منبع درآمد اصلی روستائیان در گذشته غالباً باغداری بوده است، باغات فراوان با درختان گردو، فندق، بادام، زردآلو و سیب در این منطقه زیبایی طبیعت آنرا دو چندان کرده است. از اواسط دهه ۷۰ به علت تغییر شرایط آب و هوایی و غالبا سرما زدن درختان، باغداری رو به افول رفته و دیگر منبع درآمد اهالی محسوب نمی شود. معروف ترین بنای تاریخی این روستا مسجد جامع آن است که در دهه ۷۰ بازسازی شده است.
مسجد اصلی به صورت پلانی منسجم به ابعاد ۱۶در ۱۶ متر در یک مربع کامل گنجانده شده که شامل ۹ گنبد عرقچین می باشد .
عمق ایوان های سه طرف مسجد به طور دقیق محاسبه شده است، به طوریکه در مدت نزدیک به ۴ قرن در طاق ها و گنبد ها هیچ رانش و خللی مشاهده نشده است. ایوان ضلع غربی مشرف به میدان و آب نما به طول ۱۶ متر و عرض ۳ متر علاوه بر زیبایی درتابستان و زمستان به اعتدال هوای داخلی مسجد کمک می کند.
ایوان درحال تخریب بوده و در سالهای ۱۳۷۶-۱۳۷۷ برای پیشکیری از ریزش و احتمال خطرات جانی جمع آوری و دو باره سازی شد..
کف ایوان هم تراز کف مسجد و درحدود ۱۲۰ سانتیمتر از میدان بالاتر است. از فضای زیر به عنوان وضوخانه و موتور خانه استفاده میشود.
در اوائل قرن جاری درشرق مسجد فضایی به ابعاد ۱۶در۷ متر با دیوارهای خشتی و روکش آجری و سقف چوبی به عنوان انباری –کفش کن به مسجد دوره صفویه اضافه شده است که هماهنگ با معماری مسجد نبوده و جمع آوری گردید. همان فضا با معماری سنتی، در دو طبقه که همکف برای کفشکن آبدارخانه-هشتی و طبقه فوقانی برای استفاده بانوان بود طراحی شده است.
به طور کلی سطوح بخش های مختلف عبارتند از سطح مسجد ۲۵۶ متر مربع، ایوان غربی دو طبقه ۹۶ متر، بخش شرقی در دو طبقه ۲۲۴ متر مربع است که از این مجموع ۲۵۶ متر مربع آن مرمت و ۳۳۰ مترمربع بازسازی شده است. مناره مسجد به علت عدم ایستایی و تعمیرات نامناسب گذشته مجددا طراحی و اجرا شده است. این اثر درتاریخ ۱۶ مهر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۹۲ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منابع:
fa.wikipedia.org
yjc.ir
grdagrd.com
