چنار آذرشهر

براي ايرانيان تمامي درختان به ويژه درختان چنار و سرو از احترام ويژه اي برخورداربوده اند، به گونه اي که حتي بسياري عقيده داشتند که زرتشت درخت سرو را از بهشت به ايران آورده است. به همين روي مي­ بينيم، درختان کهنسال چند هزار ساله در جاي جاي ايران هنوز جنبه تقدس خود را حفظ کرده ­اند. ايرانيان حتي درختان را تجسم انسانهاي نيکوکاري مي­دانستند که پس از مرگ به درخت تبديل شده­ اند تا زندگي جاويد پيدا کنند. براين اساس حتي دراوستا، آسيب­ رساندن و قطع درختان، گناهي بزرگ است که هر کس اين عمل نکوهيده راانجام دهد بايد منتظر پيشامد ناگواري براي خود يا نزديکانش باشد.

 

سازمان میراث فرهنگی در سال جاری اقدام به شناسایی تعدادی از درختان چنار کهنسال آذربایجان شرقی نمود که ثبت ملی پنج درخت چنار استان در چهارمین همایش ثبت ملی آثار در جزیره قشم حاصل آن بود.

 

توصيف وضعيت چنار آذرشهر:

درخت چنار کهنسال آذرشهر بر اساس گمانه زنی صورت گرفته بر تنه درخت، طبق نظر کارشناسی و در مقایسه با دیگر درختان کهنسال تاریخ گذاری شده، از جمله چنار ابرکوه، از قدمتی 1200 ساله و شاید بیشتر از این برخوردار است و جزو قديمي ترين درختان چنار کهنسال كشور محسوب مي گردد. طی دوران توسط تخریبات انسانی و طبیعی برخی شاخه­ های فوقانی این درخت بریده شده است. درخت چنار پراپر آذرشهر در حال حاضر در بخش مرکزی شهر آذرشهر و در وسط میدان پراپر این شهر، که از محلات قدیمی این شهر است قرار گرفته است. با توجه به شرایط جوی منطقه و میزان رطوبت و بارندگی مناسب و حفاظت­های صورت گرفته از سوی شهرداری منطقه، این درخت از شرایط زیستی نسبتا مناسبی برخوردار می­باشد.

 

 

درخت چنار کهنسال آذرشهر از غرب متصل به دیوار مسجد علی پنجَسی می­باشد و تنه درخت از دیوار 3متر فاصله دارد. این درخت از سایر جهات با فضای سبز و کوچه های شهری محصور گشته است. احتمالا و با توجه به شواهد موجود، درخت در میدان محله­ای، محله پراپر و در جوار مسجد سجاد(مسجد مردانه) و مسجد علی پنجسی(پنجه علی)،قرار دارد. قطر شرقی-غربی این درخت 420 سانتیمتر و قطر شمالی-جنوبی آن در حدود 260 سانتیمتر می­باشد. محیط تنه درخت در ارتفاع 150سانتیمتری حدود 9.4 متر است. درخت مذکور از میان دچار پوسیدگی شدید شده است به طوریکه درخت از درون تهی گشته و دو شکاف در شمال و جنوب به ترتیب به عرض 160سانتیمتر و 70سانتیمتر، عملا درخت را به دو بخش جداگانه تقسیم نموده است. این بخش در نیم قرن پیش طبق گفته شاهدان محلی کفاشی بوده است و در اثر آتش سوزی تخریب شده و در سالهای اخیر در پایه درخت به ارتفاع 120 سانتیمتر سکوسازی شده است، که دارای شکل مدور بوده و حدود 20متر وسعت دارد. این پایه که با خاک پرشده است پوسیدگی بیش از پیش درخت در پی داشته است. در شرق و شمال شرق درخت در سالهای اخیر فضای سبزی به وسعت حدود 700 متر احداث شده است.طبق وضع موجود وضعیت قسمت شرقی درخت بهتر از قسمت غربی است و ارتفاع تنه در این بخش حدود 9متر و در بخش غربی حدود 6متر است. پایه قسمت غربی بسیار پوسیده و کم استحکام است و اگر قسمتهای زنده درخت نبود بسیار پیشتر از این فرو افتاده بوده است. ارتفاع درخت در حدود 16 متر و ابعاد تاج درخت در حدود 15 متر در 15 متر می­باشد. بخش آسیب­ دیده درخت در مرکز از ابعادی در حدود 170× 270سانتیمتر می­باشد. قرارگیری این درخت در وسط میدان محله­ای و در کنار مسجد فواید و مضراتی برای درخت کهنسال به همراه داشته است. از مهمترین فواید آن نظارت و حفاظت کامل درخت از سوی شهرداری شهر و اهالی می­باشد که در سالهای اخیر رسیدگی به این مسئله بیشتر مورد توجه مسئولین قرار گرفته است. لیکن قرارگیری درخت مذکور در میانه میدان و در کنار دو مسجد مذکور زیان هایی را نیز به همراه داشته است از جمله اینکه به جهت وجود ابنیه درخت از فضا و شرایط کافی جهت رشد مناسب برخوردار نمی­باشد و دیگر آسیب وارده آتش گرفتن درخت در اثر شمع­هایی است که در جوار درخت و سنگ پنجه علی در روزهای خاص روشن می­شوند و تا بحال چندین بار باعث ایجاد آتش سوزی در تنه خشک درخت شده­ اند.همچنین به سبب بازخورد بسیار عوامل انسانی با درخت مذکور به جهت قرارگیری در بخش پر رفت و آمد محله خطر تخریب عوامل انسانی دو چندان می­شود.

 

چنار قدیمی آذرشهر از آثار ثبت ملی شده استان آذربایجان شرقی است و بسیاری از گردشگران منطقه از این درخت سرسبز و سالخورده دیدن می کنند.