شاید کمتر کسی از وجود یک سایت باستانی و میراث خاورمیانه در دل کوه های استان آذربایجان شرقی اطلاعی داشته باشد. روستایی که از نظر زمین شناسی در امتداد کندوان بوده و با حفره ها و اتاق هایی که در دل کوه های خود جای داده، همه بازدیدکنندگان را به دوران پیش از میلاد برمی گرداند. نام این روستای تاریخی و کمتر شناخته شده، جراغیل یا چراغیل میباشد.
روستای جراغیل آذرشهر در 15 کیلومتری شمال شرقی آذرشهر در وسط دره شیب دار واقع شده و مناظر طبیعی و ییلاق های آن برای گردش و تفریح بسیار مناسب است.
با سفر به روستای چراغیل و گشت و گذار در کوچه پس کوچه های آن می توانید سه دوره تاریخی را در چهره خانه های آن مشاهده کنید. خانه های موجود در دل کوه به هزاره قبل از میلاد تعلق دارند که کاملا سنگی بوده و به طور طبیعی تشکیل یافته اند. گفتنی است که مسیر دسترسی این خانه ها در گذشته مخفی بوده اند و در حال حاضر نیز مسیری برای دسترسی به این حفره ها وجود ندارد. در کنار همین کوه خانه های ابزارسازی وجود دارند که از خشت بوده و قدمت آن ها به دوره بعد از میلاد می رسد. در طرفی دیگر خانه های بتنی جدید در حال ساخت و ساز می باشند.
مسجد سنگی روستا:
با گذر ازداخل روستا، در ابتدای کوه مسجدی را خواهید دید که سنگی بوده و مکان مذهبی و دینی این روستا به شمار می آید.مسجد سنگی و تاریخی روستای جراغیل آذرشهر با قدمت 500 ساله در دل صخره های کوه بزرگ اثری بی بدیل برای گردشگران و چشم به راه آنان است. این بنای تاریخی بدون استفاده از هرگونه وسایل و مصالح ساختمانی احداث و حتی درب ورودی و محل نورگیر آن با کنده کاری صخره های سخت ایجاد شده است.
این مسجد دارای دو ستون بزرگ سنگی هر کدام به قطر دو متر بوده و ارتفاع آن دو و نیم متر است که کنده کاری آن حکایت از اراده آهنین مردان روزگار خویش است.آثار به جا مانده از کنده کاری مسجد سنگی روستای جراغیل بیانگر آن است که تمام فضای داخلی این مسجد با ابزار و آلات دستی و سنتی آن زمان کنده شده است.
در جنب درب ورودی مسجد، چایخانه کوچکی از صخره کنده شده و در قسمت انتهایی این مکان فضایی به عرض دو متر و طول هشت متر به عنوان شبستان ایجاد شده است.در داخل مسجد و در جنب درب ورودی یك پله بالاتر از كف آن چایخانه كوچكی آنهم از صخره كنده شده و در قسمت انتهایی این مكان مقدس فضایی به عرض دو متر در طول هشت متر به عنوان شبستان یا محل نشستن بانوان هم پیش بینی شده است.
مسن ترین افراد اهالی روستای جراغیل هم از قدمت تاریخی احداث این مکان مقدس اطلاع دقیقی نداشته و آنچه که از قول اجداد خود سینه به سینه نقل شده، عمر بنای این مسجد را بیش از 500 سال تخمین می زنند.
با وجود این که در این روستا مسجد جدیدی احداث شده، ولی مردم این روستا و گردشکران منطقه علاقه و اعتقاد خاصی به عبادت در این مسجد سنگی دارند.مسجد سنگی روستای جراغیل با گذشت حدود پنج قرن از زمان احداث همچنان در زیر کوه بزرگ استوار و مقاوم ایستاده و سجده گاه مومنان و خداپرستان آن دیار است.
در فصل بهار و تابستان خیلی از گردشگران منطقه از این مکان مقدس بازدید کرده و با اقامه نماز در آن از طبیعت اطراف این مسجد نیز لذت می برند. رودخانه فصلی آذرشهر که از کنار درب ورودی این مسجد جاری است در فصل بهار منظره زیبای این عبادتگاه بسیار قدیمی را دو چندان می کند.
دومین مسجد سنگی روستای چراغیل:
پس از بازدید مسجدی که ذکر شد، نوبت به گردش و لذت بردن از منظره بی نظیر این روستا می رسد که کمتر جایی می توان چنین طبیعت بکر و دلنشینی را مشاهده کرد. رودخانه خروشان به همراه درختان سربه فلک کشیده، هر بیننده ای را محسور می کند.
کوه های اطراف روستا به ویژه در بهار و تابستان پوشیده از انواع گیاهان دارویی همچون آویشن، توکلیجه، شیرین بیان، مرزه ی کوهی، جوزان و گون و گل های رنگارنگ خودرو می شود.
پس از کمی پیاده روی، به کنار رودخانه خواهید رسید و با عبور از روی آن و بالا رفتن از کوه به مسجد سنگی دیگری را در دل کوه خواهید دید که این مسجد نیز همانند مسجد قبلی بوده ولی دور تا دور آن یک فضای تونل مانندی دارد که جلوه خاصی به مکان می دهد.
این مساجد از نظر زمین شناسی نیز اهمیت زیادی دارند. لازم به ذکر است که سنگ های موجود در این منطقه از آتشفشان بوده است. گاهی در مواردی هم فعالیت انفجاری کوه های آتش فشان سبب می شود که گدازه‌ها به صورت ذراتی به ریزی ذرات خاکستر به هوا پرتاب شوند. ذرات جامد پرتاب شده ممکن است به صورت لایه‌ای در محیط های رسوبی ته‌نشین شوند و سنگ هایی را بسازند که ذرات آن‌ها آذرین، ولی ته نشینی آن‌ها شبیه به سنگ های رسوبی باشد. بافت این گونه سنگ ها را آذرآواری یا پیروکلاسیک می گویند.
اگر اندازه‌ی مواد پرتابی از دهانه‌ی آتش فشان بزرگ باشد پس از ته نشینی به یکدیگر جوش می خورند و سنگ های یکپارچه را می سازند که به آن ها آذرآواری یا آگلومرا می گویند. لازم به ذکر است که سنگ های موجود در این منطقه آگلومرا می باشد.
علاوه بر موارد ذکر شده، در این منطقه آثار خطوط میخی، شیرها و قوچ های سنگی وجود داشته که تخریب شده اند.
مسیر دسترسی وموقعیت مکانی روستا و مسجد سنگی آن:
روستای چراغیل در ۱۸ کیلومتری جنوب شرقی آذرشهر قرار دارد که برای رسیدن به روستا باید از آذرشهر عبور کنید. روستا در وسط دره شیب دار واقع شده و مناظر طبیعی و ییلاق های آن برای گردش و تفریح بسیار مناسب است.این مسجد سنگی مابین روستای قدیمی و فعلی جراغیل در میان صخره‌هایی که از دل کوه برآمده کنده شده است.
چراغیل یکی از روستاهای آذرشهر در استان آذربایجان شرقی است که از شمال شرقی به کوه بوستان، از جنوب به دره یوشانه و از جنوب شرقی به کوه سویوخ بلاغ محدود شده است.
آب و هوای منطقه:
روستای چراغیل در فصل بهار و تابستان معتدل و در زمستان پربرف و بسیار سرد است. با اینکه فصل بهار و تابستان بهترین زمان برای سفر به این روستا محسوب می شود اما پیشنهاد می کنیم چشم انداز پاییزی آن را نیز از دست ندهید.
محصولات و صنایع دستی:
عمده فعالیت های اقتصادی مردم روستای چراغیل زراعت و دامداری است و محصولات زراعی در این روستا شامل گندم، جو، نخود و سیب زمینی است. به دلیل وجود خاک مرغوب و آب کافی باغداری نیز رونق دارد. گردو، بادام، آلو و آلبالو در زمره مهمترین محصولات درختی این روستا به شمار می آیند.
پرورش زنبور عسل و تولید عسل نیز یکی دیگر از فعالیت های اقتصادی مردم روستای چراغیل است. دامداری یکی دیگر از فعالیت های عمده مردم این روستا است و انواع محصولات لبنی نیز فرآوری می شود.
از مهمترین صنایع دستی روستای چراغیل می توان انواع قالی و جوراب پشمی را نام برد. سوغات این روستا نیز خشکبار به خصوص گردو و آلوی خشک و جوراب پشمی است.
سایرمناطق گردشگری آذرشهر:
تپه مصلي، تپه پير قطران، تپه باستاني شيرامين، آثار تورامين، مسجد محراب، مسجد روميان،مسجد چهارسو ستوباد،چشمه چهارسو
منابع:
arktourism.ir
azarshahrim.blogfa.com
azarshahrcity.ir
shabestan.ir
yjc.ir
