تاریخ دقیق و سال ساخت حمام چهارسوق آذرشهر به دلیل عدم وجود شناسنامه ساختمان و نیز عدم وجود نشانه و تاریخ ساخت بر روی بنا نامعلوم است ولیکن طبق ویژگی های کالبدی بنا و نحوه ساخت بنا و نیز تحقیقات میدانی به عمل آمده این اثر متعلق به عهد قاجار می باشد. وجود یک کاروانسرا در نزدیکی حمام و خانه های قدیمی پیرامون آن نیز حاکی از قدیمی و تاریخی بودن محل میباشد.
حمام دارای سربینه بزرگی است که با چهار پایه آجری و یک گنبد استوار بر این پایه ها و با طرح صلیبی شکل ساخته شده است. گرمخانه نیز پلانی مشابه سربینه اما کوچکتر از آن دارد. از دیگر بخش های این بنا به خزینه، نورکش خانه، انباری و بخش الحاقی میتوان اشاره کرد. سربینه را یک گنبد بلند پوشش داده است که بار گنبد توسط چهار قوس جناغی کند به پایه ها منتقل شده است.
در قسمت غربی حمام فضایی وجود دارد که افراد از این مکان به عنوان استخر استفاده کرده و در آن شنا میکردند. سازه این استخر به صورت طاق ضربی همراه با جرزهای ضخیم بوده که ابعاد آن در جهت شرقی غربی دوازده متر و در جهت شمالی جنوبی هفت و نیم متر میباشد.
حد فاصل بین پایه ها و قوس ها با دیوار شمالی ،فضایی مجزا و کریدوری شکل با پوشش قوسی ایجاد کرده است. از ضلع شمالی سربینه با سه پله وارد کریدور ارتباطی میشویم که این راهرو به حمام وارد میشود، ولی این کریدور در گذشته وجود نداشته و بعدها با ایجاد نمره ها بین دو پایه جنوب غربی و شرقی، با حذف حوضچه پاشویی به وجود آمده و فضای حمام کوچکتر شده است.
پوشش سقف حمام مشابه سربینه است اما قطر گنبد شصت سانتیمتر کوچکترشده است، در ضمن نمره های اضلاع شمالی و جنوبی بعدا به صورت وصله ناجور دراین فضا ایجاد شده اند.
آجر، سنگ، ملات و به ویژه ملات ساروج مصالح تشکیل دهنده این بنا هستند. دراین بنا در حال حاضر تزئینات وریزه کاری های به خصوصی دیده نمیشود گویا تصاویر ونقاشی هایی از داستان های شاهنامه فردوسی از قبیل رستم و سهراب بر روی طاق ها و جرز ها در قسمت سربینه موجود بوده که به مرور زمان در زیر نازک کاری ها و گچ کاریهای متعدد پوشیده شده که با برداشتن لایه های فوقانی احتمال آشکار شدن تصاویر وجود دارد.
پوشش و نازک کاری قسمت گرمخانه حمام سیمان تگری است که به لحاظ مقاومت در برابر رطوبت قابل توجه است و لیکن به لحاظ بصری و زیبایی و همچنین دقت در اجرا چندان جالب نیست.
بنای تاریخی طاق چهار سوق
این اثر تاریخی نیز یکی دیگر از بناهای زیبا و تاریخی محله ستوباد آذرشهراست که با هشت ستون چوبی احداث شده و قدمت آن به دوره صفویان نسبت داده شده است.
این طاق در محله قدیمی ستوباد و محل تقاطع چهار کوچه باریک واقع شده و طاقی مثمن با هشت ستون چوبی بر روی چشمه ای که در گذشته جاری بوده است سایه افکنده بود و ستون ها و سرستون ها به شیوه صفوی ساخته شده اند.
منابع:
tabrizebidar.ir
fa.wikipedia.org
tasnimnews.com
azarshahr-az.blogfa.com
