خانه ابویی زاهدان

سال های زیادی از ساخت خانه ابویی در شهر زاهدان نمی گذرد. این عمارت حدود ۸۶ سال قبل و در سال ۱۳۱۱ خورشیدی ساخته شده است. استاد محمودی، یکی از برجسته ترین معمارهای یزدی کشور در آن دوران، عملیات ساخت این خانه را برعهده گرفت و آن را به زیباترین شکل ممکن و با بادگیرها و حوضخانه های معروفش احداث کرد. عمارت ابویی، به شخصی به نام زعیم ابویی تعلق داشت. زمانی که این خانه را می ساختند، هنوز زاهدان شکل و شمایل یک کلان شهر را نداشت و هسته اصلی شهر تازه در حال تشکیل بود. در همین دوران، زعیم ابویی که یکی از کارمندان وزارت دادگستری وقت بود، استاد محمد علی محمودی را از یزد به زاهدان آورد تا خانه ای به سبک و سیاق خانه های یزد برایش بسازد. ابویی تا سال ۱۳۴۰ شمسی از این خانه زیبا و باشکوه بهره برد. پس از او، مدت کمی وارثانش در این خانه زندگی کردند و سرانجام خانه به صورت متروک به حال خود رها شد. بنای عمارت ابویی زاهدان، امروزه توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زاهدان مرمت شده و به کارگاه هنرهای سنتی زاهدان تغییر کاربری داده است. این بنا در خیابان شریعتی این شهر قرار دارد.

معماری خانه ابویی
خانه ابویی در زمین بزرگی به مساحت ۸۱۳ متر مربع و با زیر بنای ۴۸۳ متر مربع احداث شده است. استاد محمودی در ساخت این عمارت، عناصر معماری یزدی و همچنین عناصر بومی و سنتی همین منطقه را با هم ترکیب کرد و عمارت با شکوهی را در بافت تاریخی زاهدان از خود بر جای گذاشت. آجر و خشت خام اصلی ترین مصالح به کار رفته در این ساختمان هستند. هنگام بازدید از این بنا، اولین چیزی که توجهتان را جلب خواهد کرد، طاق جناغی و آجرکاری های زیبای سردر ورودی آن است. درب ورودی عمارت در شمال غرب بنا قرار دارد و به یک هشتی بسیار زیبا با سقف گنبدی شکل باز می شود. پس از عبور از این هشتی زیبا، به حیاط اصلی خانه ابویی خواهید رسید. دور تا دور این حیاط، اتاق های مسکونی عمارت قرار گرفته اند. این اتاق ها، در شمال، جنوب و شرق این حیاط واقع شده اند. یکی از جالب ترین ویژگی های معماری خانه ابویی زاهدان، توجه معمار بنا به زوایای تابش نور خورشید در آن است. در واقع این اصلی است که در مناطق کویری و گرم و خشک کشور به آن توجه می شد. مجموعه اتاق های زمستانی در ضلع شمالی آن و اتاق های تابستانی در ضلع جنوبی بنا قرار گرفته اند. در ضلع شرقی ساختمان نیز آشپزخانه، انباری و سایر تاسیسات واقع شده اند. در قسمت شمال شرقی بنا راهروی مسقفی وجود دارد که از طریق آن می توان به پلکان پشت بام عمارت راه یافت. اهالی خانه، در فصل تابستان بر روی ایوان عریضی که در ضلع جنوبی ساخته شده، می نشستند و از خنکی سایه آن استفاده می کردند. در این مکان، که به تابستان نشین عمارت نیز شهرت دارد، حوضخانه ای زیبا هم احداث کرده اند. بر روی سقف اتاق حوضخانه یک بادگیر هشت پر قرار دارد که باد از طریق آن به حوضخانه راه می یافت و پس از خنک شدن به اتاق های تابستانی بنا هدایت می شد. در مرکز حیاط اصلی بنا نیز یک حوض زیبا و باغچه ای باصفا ایجاد کرده اند. یکی دیگر از ویژگی های معماری این بنا، استفاده از سقف های گنبدی شکل در تمامی اتاق ها، به منظور تعدیل هوای شهر زاهدان در تمامی فصول سال است.

منابع:

• eligasht.com
• lastsecond.ir