ده نمک، روستایی از توابع بخش کهن آباد شهرستان آرادان در استان سمنان است. این روستا بخشی از ایالات ورن یکی از ایالات ۱۶ گانه دوران باستان ایران بوده است. در گذشته روستای ده نمک یکی از منزلگاههای مهم در مسیر جاده ابریشم بوده که دارای قدمتی از دوران قبل از اسلام (مقطع زمانی از ۵۰۰ قبل از میلاد تا ۶۰۰ میلادی) تاکنون می باشد و در کتب قدیمی از آن به عنوان قریه الملح یا قصر الملح یاد شده است. روستای تاریخی ده نمک در گذشته تقریباَ مرز بین ایالات ری و قومس قدیم بوده است. همچنین این آبادی بین روستاهای تاریخی بیابانک و لاسجرد (از سمت شرق) و شهرستان آرادان (سمت غرب) قرار گرفته که آثار تاریخی بجا مانده در این روستا خصوصاَ قلعه های قدیمی حکایت از قدمت تاریخی و دیرینه آن دارد. روستای باستانی ده نمک در روزگار فرمانروایی مادها، حد فاصل بین ایالات ماد و پارت بود و منطقه مرزی این دو سرزمین محسوب می شد.
شرایط جغرافیایی
ارتفاع روستای ده نمک از سطح دریا۹۰۱ متر است. رشته کوههاى البرز (فیروزکوه) در شمال روستای ده نمک و دشت کویر در جنوب آن قرار دارد و شرق آن به شهر سرخه منتهی می گردد. ده نمک هم اکنون در جنوب جاده اصلى تهران به مشهد قرار دارد. ده نمک نقطه اي خوش منظره و داراي موقعيت طبيعي مساعدي است.
آداب و رسوم
آیین تعزیه خوانی در ماه محرم در حسینیه روستا و آیین چهارشنبه سوری در کاروانسرای شاه عباسی در پایان سال و نیز وجود پارک گردشگری که در باختر روستا وجود دارد، روستای ده نمک را به عنوان یکی از روستاهای با توانمندی جذب گردشگری در منطقه کرده است.
جاذبه های گردشگری
ده نمک از باستاني ترين مکانهاي شهر آرادان محسوب می شود؛ قلعه ها،کاروانسراها، یخچالها،آب انبارها و معماری منحصربفرد از یک سو؛ دشت کویر و رشته کوههای البرز از سویی دیگر؛ روستای دهنمک را به یکی از شاخص ترین جاذبه های گردشگری ایران تبدیل کرده است.
قلعه گبری: در روستای د ه نمک دژ کهن و تا اندازه ای سالم وجود دارد که به آن قلعه گبری یا کافر قلعه می گویند که در برخی نوشته ها و اسناد تاریخی مانند «وقف نامه» ده نمک که در سده هشتم مهی (هجری) نوشته شده از آن یاد شده است که مربوط به ایرانیان پیش از اسلام است.
دژ خرابه؛ یادمان کهن ده نمک: کهن ترین یادمان تاریخی روستای ده نمک بقایای یک دژ کهن است که در جنوب روستا جای دارد و از دژ سالم ده نمک نزدیک به ۱۰۰۰ متر فاصله دارد که هم اکنون تنها بخشی از دیواره آن برجای مانده و دیگر بخشهای آن ویران شده است. مصالح به کار رفته در ساخت آن دارای ساختاری آمیخته از گل رس دارد و دیرینگی آن به روزگار اشکانیان (نزدیک ۲۰۰۰ سال) است.
کاروانسرا: کاروانسرای ده نمک در ۳۶ کیلومتری خاور گرمسار و از سازه های چهار ایوانی است. این کاروانسرا در زمان صفویه ساخته شده و به شکل مربع مستطیل است. سردر ورودی با دو گوشواره دو اشکوب (طبقه) به شکل ذوزنقه است که در گوشه جنوبی کاروانسرا جای دارد. در پشت هر ایوان اتاق مستطیل شکلی قرار دارد که راه میان اصطبل های چهارگانه را قطع می کند. از این مکان برای رصد آسمان و المپیاد ستاره شناسی و همچنین آیین باستانی چهارشنبه آخر سال بهره می برند.
یخدان ها و آب انبار کهن روستا: در روستای ده نمک دو یخدان و یک آب انبار کهن وجود دارد. دیرینگی آب انبار موجود مربوط به زمان قاجار است و در خاور کاروانسرا جای دارد و نزدیک به سه دهه پیش، از آن بهره برداری می شد. همچنین دو یخدان در روستا وجود دارد که یکی در کنار و گوشه شمالی کاروانسرا جای گرفته و دیگری در کنار دژ روستا (مرکز روستا) است. مردم روستا از یخدانی که در کنار کاروانسرا بود تا ۵ دهه پیش استفاده می کردند. همچنین یک آب انبار آجری در روستا وجود دارد که بخش هایی از سردر آن هنگام گسترش و آسفالت جاده اصلی تهران به مشهد که از جلوی این آ ب انبار می گذشت آسیب دید ولی نسبتا سالم است.
از یادمان های کهن ویران شده ده نمک می توان به گرمابه قدیمی، چاپارخانه، کوره آجرپزی، خانه بهداشت، کاروانسرای خشتی و آسیاب های کهن یاد کرد.
موقعیت مکانی
روستای ده نمک در ۲۳ کیلومتری بخش مرکزی ارادان، ۳۵ کیلومتری گرمسار، ۱۴۴ کیلومتری تهران و ۷۵ کیلومتری بخش مرکزی شهر سمنان جای دارد. این روستا که مردم آن نزدیک به ۱۰ سال پیش از آن کوچیدند اکنون به عنوان روستایی خالی از سکنه از دیدنی های گردشگری سمنان است.
منابع:
- amordadnews.com
- fa.wikipedia.org
