مسجد و مدرسه چهل ستون دربافت بازار (بازار بالا) در ضلع جنوب شرقی مسجد و مدرسه جامع (سید) در راسته معروف به راسته حجت الاسلام قرار دارد و دومین حوزه علمیه معتبر در شهر زنجان بعد از مسجد و مدرسه جامع محسوب می گردد. مسجد و مدرسه چهل ستون دارای صحن و شبستانهای بزرگی است که طاق و تویزه های ضربی آن بصورت زیبا و متقارن بر روی ۳۲ ستون قطور استوار گشته، تعدد و کثرت ستونها موجب شده که این بنای مذهبی و فرهنگی در میان مردم به مسجد و مدرسه چهل ستون معروف و مشهور گشته است. مسجد و مدرسه چهل ستون که یکی از مهمترین و معرو فترین حوزه های علمیه ایران در دوره قاجار بوده توسط یکی از علمای بنام آن زمان بنام آخوند ملا علی قارپوز آبادی ساخته شده است. طبق کتیبه ای که بر روی پیشانی ورودی بنا الصاق شده این بنای مذهبی و تاریخی به سال ۱۲۸۴ هجری قمری ساخته شده است. صحن و شبستانهای بسیار فراخ این مسجد بیانگر دوران شکوفایی و رونق معنوی آن در زمانی نه چندان دور می باشد. مسجد و مدرسه چهل ستون که از نوع مساجد با سبک و سیاق چهل ستونی است در نمای داخلی دارای پوشش گچکاری شده است و محرا بش که با رسمی بندی و کاشی معقلی آرایش شده و ازاره های آن نیز مزین به کاشیهایی با طرحهای گل و بوته (طرح گلدانی) متاثر از مکتب کاشیکاری دوران قاجار است. بر روی بخشی از بدنه محراب کتیبه ای به خط نسخ وجود دارد که زمان مرمت مسجد یا تجدید بنای آن را در سال ۱۳۳۲ هجری قمری توسط امیر افشار خان و به اهتمام حاجی رجب علی زنجانی بیان می کند.
منابع:
- میراث فرهنگی استان زنجان
- ourflight.ir
- chtn.ir
