دهملا از قدیمی ترین روستاهای ایران در استان خوزستان است که در شمال شهر هندیجان کنونی قرار دارد. رودخانه زهره، روستای دهملا را به دو قسمت کوچک و بزرگ تبدیل کرده که به دهملاء بزرگ و دهملاء کوچک معروف است و روی هم دهملا می گویند. در میان روستا نیز خرابه های امارتی (برج) به چشم می خورد که قدمت چندانی ندارد اما گویا در ابتدای قرون اخیر (۱۵۰سال پیش) این امارت دارای مرکزیتی جدید بوده است. وجود مسجد، گرمابه و نانوائی در این امارت گواه بر آن دارد که جمعیتی بالغ بر ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ نفر را در خود جا داده است. در ایام حکومت میران در هندیجان کنونی این امارت بسیار پر اهمیت بوده و در دوران شیخ خزعل مکانی برای ماموران شیخ خزعل در جنوب شرقی خوزستان به حساب می آمده است.
فرهنگ
به نظر می رسد که دهملا همان زط باشد و اقوام گات یا زط که از هندوستان به این دیار آمده اند ابتدا در این منطقه سکنی گزیده اند. این منطقه در ابتدای روزگار ساسانی رونق داشته است. در روزگاران گذشته دهملا توقفگاهی بوده بین بصره و عراق عجم که مسافران بصره که به شیراز و اصفهان می رفتند مدتی را در این نقطه به سر می بردند. دهملا در سال ۱۲۴۷ قمری به علت طاعون ویران گشت بعد از آن به گفته اهالی، ایل لر هم به این منطقه آمد.
جاذبه های منطقه
- تپه باستانی مرده در شمال این روستا واقع شده است. این تپه بیش از هزار سال قدمت دارد .طولش حدود ۱۰۰۰ متر و عرضش نیز حدود ۷۰۰ متر و ظاهراً در این مکان برج و بارو و حصاری بوده که با خشت برپا گشته است. سفالینه هایی که در اینجا یافت می شود همانند سفالهایی است که در خرابه های شهر مهروبان وجود دارد .
- بعد از آن تپه صاحب الزمان است که این تپه بر سر رودخانه است. به علت حرکت رودخانه به طرف شمال نیمی از این تپه را آب برده است. طبق گفته اهالی در طغیان رودخانه زهره سال ۱۳۶۹ ه.ش آب، کوزه ها و آثار و اشیاء عتیقه را با خود برد.
موقعیت مکانی
اگر سه شهرستان هندیجان، ماهشهر و امیدیه را سه رأس یک مثلث محسوب کنیم روستای دهملا نزدیک به مرکز این مثلث و نزدیک به قاعده هندیجان-امیدیه قرار دارد و از هر سه شهر تقریبا فاصله مساوی پنجاه کیلومتر را دارا می باشد. در کنار آن هم رودخانه زهره قرار دارد و راه شوسه آسفالتی هم از کنار روستا می گذرد و فاصله روستا تا جاده ماهشهر-هندیجان تقریبا پنج کیلومتر است.
منابع:
- dehmolla.ir/post/19
- roostanet.ir/fa/561
