پارک ملی دز

رودخانه دز در پيچ وخم هاي مسیر خود، جنگل زيبايی را خلق کرده است. رودخانه، درختان، كوه ها و تپه ها، دشت ها و جانوران مختلف هر كدام سهمی متفاوت در اين چشم انداز دارند. گوزن زرد ايراني که از نادرترين و ارزشمند ترين پستانداران ايران و جهان محسوب می شود از مهمترین جانداران این منطقه است.

انواع خارپشت، خفاش، روباه، راسو، گوركن، كفتار، گرگ، شغال، دراج، كبوتر جنگلي، فاخته، ياكريم، ليكوتالابي، ليكو معمولي از پستانداران و پرندگانی هستند که در این منطقه زندگی می کنند.

ویژگی گیاهی
دز شامل انواع خاصي از جنگل هاي گرمسيري و نيمه گرمسيري است كه رودخانه دائمي دز را در بر گرفته است. اين جنگل ها بازمانده جنگل هايي است كه در جلگه هاي جنوبي سلسله جبال زاگرس روئيده و تاكشورهاي عراق، سوريه و لبنان كشيده شده است. انواع درختان و درختچه ها و گونه هاي بوته اي شامل سريم، جاز، لگجي، تمشك، استبرق، يونجه، شبدر، جو وحشي و... در این منطقه رشد می کنند.

گونه های شاخص جانوری
شاخص ترین گونه جانوری این منطقه گوزن زرد است که البته سالهاست مورد مستندی از وجود گوزن زرد در این منطقه گزارش نشده است ولی مواردی غیر مستند از مشاهداه این گونه توسط افراد محلی گزارش شده است.
پروژه احیاء و تکثیر گوزن زرد ایرانی در سایت تکثیر و پرورش میانرود دزفول از سال ۱۳۸۷ با انتقال ۲۱ راس گوزن زرد از جزیره اشک دریاچه ارومیه آغاز و بر اساس آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۴ تعداد ۴۰ راس گوزن زرد در این سایت شمارش گردیده است.
سایر گونه های جانوری منطقه عبارتند از: گراز، گرگ، رودک عسل خوار، گربه جنگلی، خارپشت، روباه و انواع پرندگان مهاجر و بومی

ویژگی و سیمای عمومی منطقه
ارتفاعات: منطقه نواری شکل دز بطور کلی در اراضی مسطح دو طرف رودخانه واقع شده و فاقد هرگونه کوه و دره است. تنها در ضلع غربی رودخانه تپه ماهوری است و از تپه ماهورهای کم ارتفاع تشکیل شده است.
دشت ها: اطراف منطقه دز را اراضی مسطحی اشغال نموده که بعلت برخورداری از خاک حاصلخیز، دارای کشاورزی آبی مکانیزه است.
جنگل: دز شامل انواع خاصی از جنگل های گرمسیری و نیمه گرمسیری است که رودخانه دائمی دز را در بر دارد.

رویدادهای منطقه
نخستین زادآوری گوزن زرد ایرانی در سال ۱۳۹۲ در سایت تکثیر و پرورش میانرود در اردیبهشت ماه.
رها سازی گربه جنگلی گرفتار در تله باغداران، در زیستگاه اصلی خود.
دستگیری شکارچی چهار قطعه پرنده حمایت شده دراج در تیرماه ۱۳۹۲
خلع ید زمین خواران از ۲۳ هکتار از اراضی تصرف شده در منطقه حفاظت شده دز در مرداد ۱۳۹۲

تعارضات و تهدیدات منطقه
رشد جمعیت و توسعه سکونت گاه ها، فعالیت تولیدی و خدماتی و نیز فرصت طلبی برخی از افراد منطقه، پارک ملی دز را هر سال، در معرض تخریب و تصرفات غیر قانونی افراد سودجو و فرصت طلب قرار میدهد. ورود دامهای بیش از ظرفیت چرا و وقوع آتش سوزی به علت خشکسالی در جنگل از عوامل تهدید این منطقه است. جاده شرکت کشت و صنعت کارون با عبور از وسط منطقه آنرا به دو نیم تقسیم کرده و خود عامل تهدید دیگری است.

اهمیت تاریخی منطقه
معبد چغازنبیل در نزدیکی این منطقه، قدیمی ترین و بزرگترین بنای خشتی و آجری جهان است که از زمان ایلام میانه به یادگار مانده است. همچنین پل ساسانی به عنوان قدیمی ترین پل جهان، آسیاب های دزفول، مقبره سبزقبا، بقعه محمد بن جعفر طیار در شهر دزفول در نزدیکی منطقه از دیگر آثار مذهبی- تاریخی به شمار می روند. شیلاب یعقوب، شیلاب باقر و نهر عجیرب از دیگر منظرگاه های زیبای منطقه دز می باشند.

موقعیت مکانی
پارک ملی دز در شمال استان خوزستان و در محدوده شهرستان شوش واقع است. جنگل دز با طول حدود ۱۵۰ كيلومتر از سردار آباد دزفول شروع و در امتداد رودخانه دز به طرف جنوب تا عنافچه نزديك اهواز امتداد دارد (در بیست كيلومتري شرق جاده ترانزيتي اهواز-شوش). این منطقه از شمال به هفت تپه، از شرق به شوشتر، از غرب به حسین آباد شوش مرتبط است.

منابع:
دیده بان حفاظت از محیط زیست
fa.wikipedia.org
khouzestan.doe.ir
yjc.ir