حمام میرزا رسول از اماکن تاریخی مهاباد و از جمله بناهای اواخر دوره صفویه است که به دلیل شیوه خاص معماری، تزیین داخلی و خارجی و آجرنماهای زیبای آن از اهمیت تاریخی زیادی در منطقه برخوردار بوده و مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است. موزه مردم شناسی مهاباد علاوه به اشیاء موزه مکان آن نیز به دلیل اینکه یک حمام عمومی در دوره صفوی بوده همواره مورد توجه علا‌قمندان و گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفته است. بناي اين موزه توسط فردي به نام ميرزا رسول ساخته شده است و تا سال ۱۳۷۵ به عنوان حمام عمومي از آن استفاده شده است كه در سال ۱۳۸۰ توسط اداره ميراث فرهنگي خريداري و پس از ۶ سال مرمت و بازسازي، به عنوان موزه مردم شناسي افتتاح شد.
اشیاء موزه
۱۱۸۷ قلم انواع اشياي فرهنگي - تاريخي و مطالعاتي در موزه مردم شناسي مهاباد براي بازديد عموم نگهداري مي شود كه شامل ۹۸۴ عدد شي اهدايي، ۱۳۹ شي فرهنگي-تاريخي، ۳۱ عدد شي مطالعاتي، ۲۷ شي غيرفرهنگي-تاريخي و پنج شي تقلبي است. ۸۵ درصد از اشياي تاريخي اين موزه توسط مردم اين شهرستان به اين موزه اهدا شده كه اين آمار در نوع خود بي سابقه است. در این حمام جلوه هایی از فرهنگ غنی و قدیمی این منطقه به نمایش گذاشته شده و لباس ها و پوشش های مختلف مردانه و زنانه برای آیین های مختلف و متداول منطقه به چشم می خورد. در قسمت های دیگری از موزه انواع ابزارآلات و ادوات مورد استفاده در قدیم در مشاغل مختلف کشاورزی، آهنگری، طبابت، پخت نان، سفالگری و مسگری و حتی ریسندگی و رنگرزی دیده می شود. در این موزه همچنین انواع ظروف سفالی، مسی و مفرغی و انواع سکه های قدیمی که در این مناطق معمول بوده و امر داد و ستد با آنها صورت می گرفت و نام حاکمان دوران خود را به یادگار دارند، دیده می شود.
بنای حمام
این حمام ساختاری مشابه دیگر گرمابه های قدیمی ایران دارد و شامل سربینه، گرمخانه و فضای انتقالی و گنبد است. وقتی وارد فضای سربینه می شویم، ازگوشه مقابل وارد یک فضای مکث شده و پس از طی کردن یک دالان، به فضای گرمخانه می رسیم. خزینه این حمام در قسمت گرمخانه است و دارای پلان تقریبا مربع شکل بوده و همچنین دارای پشت بند میباشد. ورودی قدیم و اولیه حمام از راسته بازار بوده است و کسبه قدیمی شهر در اطراف این حمام قدیمی به خوار و بار فروشی مشغول هستند. پوشش حمام ميرزا رسول طاق گنبدي است كه داراي دو گنبد بزرگ و سه گنبد كوچك بوده و هر کدام از گنبد‌های گرمخانه و سربینه دارای چهار نورگیر در بغل و یک نور گیر در مرکز گنبد هستند. مصالح به كار رفته در آن نيز مانند بيشتر معماري هاي آن دوره آجرهاي قرمز، سنگهاي محلي و ملات گچ بوده و سوخت آن از مواد آلي و آب آن از قنات تامين و تهيه مي شد. با مراجعه به تاریخ اجتماعی منطقه و سبک هنر معماری اواخر دوره صفوی به خوبی قدمت ظاهری این حمام با آجر‌های سرخ رنگ مسجد جامع و پل سرخ که مشابه یکدیگرند مشخص می شود. این حمام در دوران پررونق خود بر سر راه سه بازار اصلی آن موقع شهر یعنی بازار یهودی ها (جولکان)، قیصریه و سرای کریم خان قرار داشت. مصالح اصلی بنا سنگ واجر است که از اجر در پوشش طاق ، تویزه ها از سنگ در پی و برخی دیوار‌ها استفاده شده است. این بنا درحال حاضر کاملا مرمت شده است. تعویض اندود های پوسیده داخل حمام، مرمت موضعی بافت های اجری و سنگی، برداشتن عایق رطوبتی از جمله اقدامات انجام شده در این حمام قدیمی است.
موقعیت مکانی
این موزه در مهاباد، ضلع شرقی خیابان سید نظام، جنب بازار قدیمی و مشهور (میدان آرد) واقع شده است.
آثار تاریخی منطقه
در مهاباد، آثار تاریخی و باستانی زیادی وجود دارد که از جمله می توان به مقبره های «فخریگاه»، «بداق سلطان»، «برده کنته»، «پردی سور» (پل سرخ)، «مسجد سور»، حوضخانه های «شاه درویش»، «عباس آقا» و «رستم بیگ» اشاره کرد.
منابع:
- irna.ir
- fa.wikipedia.org
- yjc.news
- سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
