پارک زیبای ائل گلی تبریز در نوع خود بی نظیر است، در حدود ۳ یا ۴ کیلومتری این پارک روستایی وجود دارد که اکنون شادباش مشایخ نامیده می شود. اجداد تبریز ی ها اعتقاد داشتند قدیمی‌ترین قبرستان تبریز در این روستا واقع شده است، حتی اینطور نقل شده که افرادی به امید دستیابی به گنج های قبرستان به کاووش در این منطقه پرداخته و خاک آنجا را زیرو رو کرده‌اند.
گورستان معروف پینه شالوار در محدوده جنوب شرقی تبریز و در شرق روستایی با همان نام قرار گرفته است. گورستان شاد آباد مشایخ یا پینه شلوار از قبرستانهای قدیمی و تاریخی شهر تبریز است که قدمت آن به پیش از اسلام برمیگردد. این نواحی به دلیل مجاورت با دامنه های کوه سهند در تابستان آب و هوای خنکی دارد. سهند دارای قله های آتشفشانی است و اطراف آن معادنی از سنگ هایی وجود دارد که از گذشته تاکنون در ساخت و سازهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
این قبرستان دارای سنگ هایی است که مانند سنگ افراشته های قبرستان خالد نبی به شکل آلت انسان ساخته شده و فاقد هر گونه کتیبه یا سنگ نوشته است. در ابتدای ورود به منطقه، درباره گورستان و افسانه های پیرامون آن اهالی توضیحاتی را به گردشگران می دهند. حتی گفته شده عده‌ای از مشایخ و عرفا و امرای قرون هفت و هشت و نه هجری تبریز نیز در این گورستان به خاک سپرده شده اند.
در این قبرستان غیر از مردم بومی اجازه دفن افرادی از خارج روستا داده نمی شود. این گورستان بارها مورد حمله سارقین آثار باستانی قرار گرفته و شبانه افرادی برای حفاری گورها آمده اند و با وجود اینکه اهالی محلی گزارش هایی به مسئولان داده اند، ولی کسی اعتنایی نکرده است.
دوره های تاریخی گورستان پینه شلوار:
در گورستان پینه شالوار ما شاهد سه دوره ساخت سنگ قبرها هستیم:
۱- قبرهایی با آلات تناسلی مردانه و زنانه (البته سنگ قبرهایی با طرح آلات تناسلی زنانه اکنون در این گورستان مشاهده نمی شود، ظاهرا نابود شده‌اند.)
۲- سنگ قبرهایی که مشابه آنها را در تبریز و شهرهای دیگری چون اهر، مراغه، خوی و اردبیل و... نیز می توان مشاهده کرد و هیچ گونه شناسنامه واقعی ندارند، به غیر از برخی سنگ قبرها که مورد دستکاری قرار گرفته، بقیه الفبایی به خود ندارند و از روی برخی مشخصات می توان فهمید مربوط به ارامنه مهاجر هستند. سنگ قبرهای این دوره از جنس سنگ خارا است و با شکل ها و نمادهایی به شکل سنگ قبرهای آرامستان مریم ننه مارالان دیده می شود.
۳- سنگ قبرهای دوره اسلامی که دارای متن ها و تاریخ های جدید هستند. این سنگ قبرها کوچک تر بوده و با خط کوفی روی آن مشخصات و سال تدفین اموات روی آن نوشته شده است.
بررسی این سه نوع سنگ قبرها ما را با شرایطی بسیار جالب و قابل توجهی آشنا می سازد، به طوری که شاهد سه نوع جمعیت ساکن در منطقه هستیم که از لحاظ فرهنگی و حتی دینی هیچ ارتباطی با همدیگر ندارند و اجزای فرهنگی آنها هیچ نوع سنخیتی باهم ندارند.
همچنین می توان دوره چهارمی را نام برد که تدفین هایی است که در زمان معاصر توسط اهالی روستا انجام شده است.
در سنگ قبرهایی که از آنها یاد شد می توان حفره هایی به شکل مربع و مستطیل در بالای سنگ قبرها مشاهده کرد. مردم روستا در مورد این حفره ها معتقدند که از آنها برای ریختن آب و دانه برای پرندگان استفاده میشده و ثواب اخروی دارد در حالیکه بر اساس شواهد تاریخی این حفره ها برای متصل کردن سنگها به یکدیگر استفاده شده است. (اکنون نیز از این تکنیک در سنگ تراشی و نجاری استفاده می شود.)
امروزه در کل محوطه گورستان که بگردید، حتی یک نماد افراشته و سالم هم نمی یابید، تمام آنها به نحوی شکسته و خراب شده اند و شاید بتوان گفت سالم نبودن حتی یکی از این نمادها تعمدی بوده است.
قبرها مکان مشخصی ندارند و در جای جای قبرستان پراکنده اند، می توان این سنگ های منحصربه فرد را به راحتی پیدا کرد. نکته جالب فرسایش این سنگ ها در مقابل باد و باران و شرایط جوی است که به خوبی گذر زمان را بازگو می کند. جنس سنگ ها از نوعی سنگ خارای سخت است و فرسایشی این چنینی گویای قدمت بسیار کهن این سنگ قبر‌هاست.
یکی از مدفونین قبرستان شادآباد مشایخ (پینه شلوار)، سلطان اویس بن امیر شیخ حسن بزرگ ایلکانی است که دومین سلطان جلایریه است. این شاهزاده جوان بعد از پدر مشهورترین امیر جلایریه بود. امیری شجاع، تربیت یافته، شعر دوست و شاعر و سلطان عارف مسلکی بود. سلطان اویس پادشاهی عدالت گستر و رئوف و کریم‌الطبع بود. اغلب اوقات با عرفا و مشایخ و شعرا معاشرت داشت. سلطان اویس به عمران و آبادی بیشتر علاقه مند بود. یکی از مسافران اروپایی که به ایران سفر کرده و تبریز را دیده، نوشته است که در تبریز عمارتی به نام دولتخانه ساخته بود که هزاران اتاق و منزلگاه داشت و برای پذیرایی مسافران آماده بود.
از تاریخ دقیق قبرستان و فلسفه نمادها مطالب قابل توجهی یافت نشده است و اطلاعات دقیقی در این مورد در دست نیست.
منابع:
kojaro.com
bartarinha.ir
